ANTON PAVLOVICH CHEXOV
UCH HIKOYA
SEMIZ VA ORIQ
Abdulla Qahhor tarjimasi
Nikolaev temir yo’lining vokzalida ikki oshna uchrashib qoldi. Biri semiz, biri oriq.
Semiz hozirgina vokzalda ovqat yegan — yog’liq labi pishgan olchaday yaltirab turibdi.
Undan xeres vinosi va flerd oranje degan atirning hidi kelar edi. Oriq esa vagondan
hozirgina tushgan va chemodan, tugun, kartonlar ko’tarib olgan edi. Undan vetchina
va qahva hidi kelar edi. Uning orqasida oriq, cho’ziq yuzli xotini, qisiq ko’zli novcha
gimnazist o’g’li turibdi.
— Porfiriy! — dedi semiz, oriqni ko’rib.— Senmisan! Bo’talog’im! Necha-necha yoz,
necha-necha
qishlar
o’tib
ketdi!
— E! — dedi oriq hayron qolib.— Misha! Birodarim! Qadrdonim. Xo’p eson-omon
bormisan?
Oshnalar qayta-qayta, uch marta, og’iz-burun o’pishgandan keyin ko’zlariga yosh olib
tikilishdi. Ikkovi ham o’zida yo’q xursand bo’lib dovdirab qoldi.
— Azizim! — dedi oriq og’iz-burun o’pishgandan keyin.— Buni qara-ya! Xo’p
uchrashib qoldik-da! Qani menga tuzukroq qarachi! Hali ham o’sha ilgarigidek,
chiroyliksan-a! Hamon o’shanday jonon, olifta! Obbo sen-yey! Xo’sh qalaysan?
Boyidingmi? Xotin oldingmi? Men uylandim, mana… Bu xotinim, Luiza Vantsenbax…
Lyuteran mazhabida… Bu esa o’g’lim Nafanail, uchinchi sinfda o’qiydi… Nafanail, bu
kishi mening qadrdon do’stim! Gimnaziyada birga o’qiganmiz.
Nafanail biroz o’ylab turib, shapkasini boshidan oldi.
— Gimnaziyada birga o’qiganmiz,— dedi oriq davom etib.— Esingda bormi, seni nima
deb kalaka qilishar
edi? Hukumat kitobini papiros bilan kuydirganing uchun seni
Gerostrat (1) deb kalaka qilishar edi. Men chaqimchi bo’lganim uchun Efial`t (2) deb
kalaka qilishardi. Ha-ha… Bola edik! Tortinma, Nafanya! Yaqinroq kel… Bu mening
xotinim Vantsenbax… O’zi lyuteran…
Nafanail biroz o’ylab turib, o’zini otasining orqasiga oldi.
— Xo’sh, ishlar qalay, do’stim? — dedi semiz, do’stiga nazar tashlab.— Biron joyda
xizmat qilasanmi? Qattaroq amalga mindingmi?
— Xizmat qilaman, do’stim! Ikki yildan beri kollejskiy asessorman, Stanislav (3) oldim.
Maoshning mazasi yo’q… Sadqaiysar-kuya! Xotinim muzika darsi beradi, men uyda
yog’ochdan portsigar qilib sotaman. Juda g’alati portsigarlar yasayman. Bittasi bir
so’m. Ulgurji oladigan odamga arzonroq qilib beraman. Sababi tirikchilik-da.
Departamentda xizmat qilar edim, shu mahkama bo’yicha bu yoqqa ishlar mudiri
bo’lib keldim… Shu yerda xizmat qilaman. Xo’sh, senchi? Statskiy sovetnik
bo’lgandirsan, deyman? A?
— Yo’q, azizim, yuqoriroqdan kelaver,— dedi semiz.— Men tayniy sovetnik bo’lib
qoldim… Ikkita Yulduzim (3) bor.
Birdaniga oriqning rangi oqarib ketdi, toshday qotib qoldi, lekin sal o’tmay yuzi
tarvayib, kuydirgan kalladay irjaydi; xuddi yuz-ko’zidan uchqunlar yog’ilayotganga
o’xshar edi. O’zi qo’nishdi, bukchaydi… chamadoni, tuguni va kartonlari ham burishib
qolganday bo’ldi… Xotinining cho’ziq yuzi yana ham cho’zildi; Nafanail g’oz turib,
mundirining hamma tugmalarini soldi…
— Men, janobi oliylari… Ko’p yaxshi!.. Bolaligingdan beri do’st bo’lib yurgan kishing
shunday martabaga yetsa! Hi-hi!
— Qo’ysangchi! — dedi semiz aftini burishtirib.— Bu gaplarning nima keragi bor?
Birga, ko’rpa tepishib katta bo’lgan odamlarmiz, muncha ehtirom-u qo’l
qovushtirishning nima keragi bor!
— Qo’l qovushtirmasdan bo’lar ekanmi… Nainki…— dedi oriq yana ham qo’nishib,—
janoblarining nazari marhamatlari! .. Go’yoki obi hayot… Bu janobi oliylari, o’g’lim
Nafanail… xotinim Luiza, lyuteran, bir daraja…
Semiz unga qarshi nimadir demoqchi edi, uning yuzidagi ortiq darajada bo’lgan
muti’lik, xoksorlik alomatlari ensasini qotirib yubordi. U o’girilib, xayrlashgani qo’l
uzatdi.
Oriq, butun vujudi bilan ta’zim qilib xayrlashdi va xitoyday hi-hiladi. Xotin iljaydi.
Nafanail tavozi bilan qadam tashlayman, deb shapkasini qo’lidan tushirib yubordi.
Uchchovi ham o’zida yo’q xursand edi.
——————
1.Yunon afsonasining qahramoni. Nom chiqarish uchun ma’buda Diananing
ibodatxonasiga
o’t
qo’ygan.
2.Bu ham afsona qahramoni. U Eron ho’shiniga tog’dan o’tgani yo’.1 ko’rsatib,
vatandoshlariga
xiyonat
qilgan.
3. Ordenlar nomi.
Do'stlaringiz bilan baham: |