2. Xususiy tadbirkorlikni kredit bilan ta’minlash shakllari Kredit stavkasini aniqlash

Qarzning qanday pul bilan berilishi
. Agar qarz erkin konvertirlangan valyuta berilsa,
foiz yuqori belgilanadi, agar u oddiy valyutada berilsa, foiz nisbatan past o‘rnatiladi.
Konvertirlangan pul obro‘e’tiborli bo‘lganidan uni ishlatish oson, undan tezda daromad ko‘rish
mumkin.
Inflyasiya darajasi
. Inflyasiya yuz bersa, qarzga berilgan pul egasiga qaytib kelgunicha

---

o‘z qadrini qisman yo‘qotadi. Bunda pul egasi yutqazadi. SHu sababli foiz inflyasiyani hisobga
olib o‘rnatiladi. Foiz inflyasiya shiddatiga nisbatan to‘g‘ri mutanosiblikda o‘zgaradi.
Pulni qarz berishdan ko‘ra boshqa yo‘sinda ishlatishdan tushadigan daromad.
Bunda pul egasining afzal ko‘rish prinsipi amal qiladi. Agar aksiya dividendi yuqori bo‘lsa, foiz
pasayadi va aksincha. Agar aksiyaga 15% dividend berilsa, foiz undan yuqori bo‘lishi shart. Aks
holda pul egasi uni qarzga bermay, aksiya sotib olishni afzal ko‘radi.
Qarz berishning xatar darajasi
. Agar qarzning qaytib kelishi kafolatlansa, foiz past,
agar bu xatarli bo‘lib, qarz qaytishi shubhali bo‘lsa, foiz yuqori bo‘ladi. Odatda, moliyaviy
baqquvvt va nufuzli firmalar uchun foiz tayinlanadi. YUqori va past foiz o‘rtasidagi farq pul
egalari uchun ma’lum darajada qarz xatarini kamaytiradi, chunki bir erda foizning kamligi,
boshqa erda uning ortiq bo‘lishi bilan qoplanadi.
Qisqa xulosalar
Tadbirkorlik va biznes - reja korxonalarining ish faoliyati ularning moliyaviy faoliyati
bilan chambarchas bog‘langandir. Moliyaviy holat korxonaning har tomonlama faoliyati
natijalarini aks ettiradi. Korxonalar faoliyatining moliyaviy natijalarini ifodalovchi
ko‘rsatkichlardan asosiysi foydadir. Korxonalar oladigan foydasining turlari quyidagilardan
iborat: mahsulotlar sotishdan tushgan yalpi foyda; asosiy ishlab chiqarish faoliyatidan tushgan
foyda; umumiy xo‘jalik faoliyatidagi foyda; soliq to‘lovlarigacha bo‘lgan foyda va yillik foyda.
Tadbirkorlik va biznes - rejani kredit bilan ta’minlash deganda, bu ularga pul yoki tovar
shaklidagi vositalarni ma’lum muddatga haq to‘lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish
yuzasidan kelib chiqadigan munosabatlar tushuniladi. kreditning quyidagi asosiy shakllari
mavjud: tijorat krediti; bank krediti; iste’mol krediti; davlat krediti va xalqaro kredit.
Kreditlarning foiz stavkalar mamlakatning ssuda kapitallari bozorida aniqlanadi. Xalqaro
kreditlaning foiz stavkalari esa jahon ssuda kapitallari bozorida aniqlanadi. Unga xalqaro moliya
bozoridagi holatlar bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
Kreditlarning foiz stavkasi turli omillar ta’sirida o‘zgarib turadi. Bu omillarning asosiylari
quyidagilardir:
• 
moliya bozoridagi talab va taklif nisbati;
• 
qarzning qaytarish muddati va sharti;
​
• 
foiz stavkasi;
• 
kredit ko‘rnishi;
• 
kreditdan olinadigan naflilik;
• 
infliyasiya sur’ati;
• 
tavakkalchilik darajasi va boshqalar.