2. Mehnat bozori, mehnat taklifi va mehnatga bo’lgan talab

16-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi.

Bu yerda og`ir ishni bajaruvchi, qo`shimcha W W₂  W₁ ish haqi oladi,

W₂ W₁  W
Iqtisodiy renta. Biz yuqorida resurs qanchalik ko’p cheklangan bo’lsa, uning narxi ham shunchalik yuqori bo’lishini ko’rgan edik.Shuning uchun ham yuqori malakali mu-taxassis har doim ortiqcha ish haqi oladi. Ushbu ortiqcha ish haqi iqtisodiy renta bo’lib, u ishchining qobiliyati yoki yuqori malakasi uchun to’lanadi.
Tarmoq mehnat bozorini ko’rib chiqaylik (17-rasm).

17-rasm. Iqtisodiy renta.

Muvozanat sharoitida ( E nuqta) ishchilar W_e ish haqi oladilar. Lekin, malakali

ishchilar W₀ ish haqi olib ishlashga tayyor bo`lsalar ham W<sub>e</sub> ish haqi olayaptilar (demak, ular oladigan iqtisodiy renta W<sub>e</sub> W<sub>0</sub>  ga teng bo`ladi).
Minimal ish haqi (mehnat narxi) bilan bozorda shakllangan ish haqi o’rtasidagi farq iqtisodiy rentani tashkil etadi. 17-rasmda barcha ishchilar uchun ushbu ko’rsatkich W₀EW_e uchburchak yuziga teng. Shuning uchun ham raqobatlashgan bozorda, qisqa muddatli oraliqda iqtisodiy rentaning bo’lishi, tarmoqqa yangi ishchilarni kirib kelishini rag`batlantiradi. Raqobatlashuvchi tarmoqda uzoq muddatli oraliqda mehnat taklifi chi-zig`i absolyut elastik (gorizontal) bo’lgani uchun iqtisodiy renta bo’lmaydi. Lekin, no-yob mutaxassislarning etishmasligi, iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi (amalda ishlab chiqarishda noyob mutaxassislarni jalb qilish uchun, ularga qo’shimcha ish haqi belgilanadi). Estrada yulduzlari, kino yulduzlari, mashhur sportchilar iqtisodiy renta oladilar. Quyidagi 18-rasmda ushbu holat ifodalangan.
Boshlang`ich ishchi kuchiga talab D<sub>1</sub>, taklif esa S . Taklif elastik bo`maganda, ish-chi kuchi narxi faqat talabdan bog`liq bo`ladi. Kinoaktyorning obro`i oshib borishi, un-ga bo`lgan talabni D₁ dan D₂ ga keskin oshiradi.
Shunday qilib, uning narxi W₀ dan W₁ ga ko`tariladi. Rasmda W<sub>0</sub>E<sub>1</sub>E<sub>2</sub>W<sub>1</sub> to`rtbur-chak yuzi iqtisodiy rentani ifodalaydi. Iqtisodiy renta - bu taklifi chegaralangan re-sursga to`lanadigan narxdir.