2-мавзу: Уруғ-қабила ва миллий динлари. Жаҳон динлари: буддизм ва христианлик Режа

ижодкори ва яратувчисидир. Бундан ташқари ҳиндлар Вишну ва Шива 
худоларига ҳам эътиқод қиладилар. Ҳиндуийлик таълимотида худонинг уч 
хил кўринишда тасаввур этилиши (тримурти) энг олий, илоҳий, якка 
худонинг уч хусусияти, деб талқин қилинади. Бу христианликдаги уч юзлик 
худога ўхшайди. 
Ҳиндуийлик таълимотича, олам пайдо бўлиб, емирилиб, йўқ бўлиб 
туради, яъни оламнинг яшаши прогрессив эмас, аксинча, регрессив 
характерга эга; ҳар бир давр оламнинг юксак ривожланган чўққисидан 
бошланиб, унинг инқирозга учраши билан тугайди, инсонлар гуноҳга ботиб 
кетгач, олам йўқолади. 
Ҳиндуийлик жамиятнинг табақаларга бўлинишини акс эттирувчи 
савоб ва жазо (карма) ғоясига асосан, инсон ҳаётида 4 та асосий мақсад 
бор, деб даъво килинади:
1) дхарма – оила ва жамиятда диний талабларни бажариш:
2) артха – фойдали ишлар қилиш, зарур материалларга эга бўлиш;
3) кама – муҳаббат туйғуларига эришиш, ҳис-туйғуларни 
қондириш;
4) мокша – ўзгариш занжиридан бутунлай халос бўлиш. 
Ҳиндуийликдаги вишнуизм ва шиваизм оқимларининг вакиллари ўз 
худоларига бағишлаб минглаб катта-кичик ибодатхоналар қурганлар. Бу 
динга эътиқод килувчилар "муқаддас жойлар", дарёлар ва бошқа ҳар хил 
нарсаларга сиғинадилар. Ҳинд халқи орасида ёвуз руҳларга эътиқод қилиш 

---

кенг тарқалган. Улар турли ҳайвонлар – ҳўкиз, сигир, маймун ва илон 
кабиларга ҳам сиғинадилар, уларни муқаддаслаштирадилар. Масалан, 
ҳиндуийлик тарафдорлари сигирни саҳийлик манбаи ва гўзал аёл тимсоли 
деб ҳисоблайдилар. Руҳонийлар сигирларни сўймаслик ва гўштини 
емасликни тарғиб киладилар. Аммо ҳиндуийлик сигир сутини ичишни ва 
ундан хўжаликда иш ҳайвони сифатида фойдаланишни таъқиқламайди. 
Ҳинд халқи учун Ганга дарёси муқаддас ҳисобланади. Ҳиндуийлик 
динига эътиқод қилувчилар Банорас шаҳрини ҳам мукаддаслаштиришган. 
Ривоятларга кўра, гўё Ганга дарёси қиргоғида киши ҳаётдан кўз юмса, нариги 
дунёдаги ҳаёти анча енгиллашар, жаннатга йўл олар деган диний фикр бор. 
Ҳиндуийликнинг 
характерли 
хусусиятлари, 
юқорида 
қайд 
қилинганидек, 
жамиятдаги 
кишиларни 
табақаларга-касталарга