2-мавзу: Уруғ-қабила ва миллий динлари. Жаҳон динлари: буддизм ва христианлик Режа

1 
ажратишдир. Ҳозирги пайтда кишиларни табақаларга бўлиш таъқиқланган. 
Аммо табақаларга бўлиниш минглаб йиллар давом этганлиги ва 
кишиларнинг онгига чуқур сингиб кетганлиги учун бу масалада муайян 
қийинчиликлар юз бермоқда. Ҳиндуийликнинг "муқаддас" ёзувларига Веда
2
, 
Упанишадлар
3
киради. Кейинчалик "Махабхарата" ва "Рамаяна" достонига 
ўхшаш, диний маросимлар ва урф-одатлар сингдирилган ҳар хил афсона, 
ривоят, ҳикматли сўзлар, эпик достонлар пайдо бўла бошлади. 
Ҳиндуийликда жаннат ва дўзах ҳақидаги тушунчалар ҳам мавжуд. 
Улар марҳумларни Ганга дарёси соҳилларида куйдириб, кулини сувга 
оқизадилар.
Ҳиндуийликни қабул қилмоқчи бўлганларга қўйиладиган биринчи ва 
асосий шарт – Ҳиндистондаги каста тизимини қабул қилишдир. 
XIX асрнинг бошларида ҳиндуийлик миллий-озодлик ҳаракати 
ғояларига катта ижобий таъсир кўрсатди. Шу билан ҳиндуийликда 
шовинистик диний эътиқодларни тарғиб қилган бир қатор ўнг тескаричи 
оқимлар ҳам пайдо бўлган. 
Ҳозирги вақтда ҳиндуийлик Ҳиндистондан ташқари Непал, Шри 
Ланка, Бангладеш, Гавана ва ҳиндлар яшайдиган бошқа ҳудудларда ҳам 
тарқалган. 
Жайнизм – диннинг асосчиси сифатида эътиқод қилинадиган ярим 
афсонавий пайғамбар – Жина номи билан аталган бўлиб, эрамиздан олдинги 
VI асрда пайдо бўлган. Жайнизм брахманликдаги кишиларни табақаларга 
1
Хиндистонда кишиларни бир-бирига аралашмайдиган табақаларга; брахман (кохин)лар, кхатрий (ҳарбий)лар, вайший (савдогар), 
хунарманд, ўрта табақалар), шудрийларга, яъни бошқа табақаларга хизмат қилувчи энг паст табақа ҳисобланган хизматкорга 
бўлишдан иборат қатьий диний таьлимотга асосланган. 
2
Ведалар эрамиздан илгариги 11 минг йиллик ўрталаридан бошлаб пайдо бўлган. "Веда"-қадимги хинд тили - санкскритда "билим" 
демакдир. Улар 4 тўпламдан иборат: 1) гимнлар ва дуолар; 2) маросимчиликда ижро этиладиган гимнлар; 3) қурбонликка оид қоидалар 
ва дуолар; 4) ёвуз кучларга қарши дуо ва афсоналар.