2-Mavzu: Sezgilar klassifikatsiyasi. Sezgilarning o`zgaruvchan shakllari

Ekstratseptiv, ya’ni tashqi sezgilar to’g’risidagi dastlabki ma’lumot qadimgi yunon olimi Arastu (Aristotel eramizdan oldingi 384—322 yillarda yashab, faoliyat ko’rsatgan), tomonidan tavsiflanib berilgan bo’lib, u sezgilarni ko’rish, eshitish, hid bilish, maza, ta’m turlariga ajratgan edi. Psixologik ma’lumotlarga qaraganda, sezgilar goho o’zaro bog’lanib boshqa sezgi turlarini yuzaga keltirishi mumkun: masalan, paypaslab ko’rish natijasida sezish tarkibida taktil teri-tuyush sezgilar bilan bir qatorda sezgilarning tamomlay boshqa turi, ya’ni harorat sezgisi ham qiradi. Xuddi shunga o’xshash voqelik, hodisa taqtil va eshitish sezgilariga nisbatan oralik o’rinni vibratsion sezgi egallashi mumkun.

• 
  Ekstratseptiv, ya’ni tashqi sezgilar to’g’risidagi dastlabki ma’lumot qadimgi yunon olimi Arastu (Aristotel eramizdan oldingi 384—322 yillarda yashab, faoliyat ko’rsatgan), tomonidan tavsiflanib berilgan bo’lib, u sezgilarni ko’rish, eshitish, hid bilish, maza, ta’m turlariga ajratgan edi. Psixologik ma’lumotlarga qaraganda, sezgilar goho o’zaro bog’lanib boshqa sezgi turlarini yuzaga keltirishi mumkun: masalan, paypaslab ko’rish natijasida sezish tarkibida taktil teri-tuyush sezgilar bilan bir qatorda sezgilarning tamomlay boshqa turi, ya’ni harorat sezgisi ham qiradi. Xuddi shunga o’xshash voqelik, hodisa taqtil va eshitish sezgilariga nisbatan oralik o’rinni vibratsion sezgi egallashi mumkun.
  

Muvozanat sezgisi murakkab vestibulyar apparati, vestibulyar nervlarini hamda ko’z po’stosti qismlarini o’zida birlashtiradi. Turli analizatorlar uchun umumiy hisoblangan og’riq sezgilari ko’zg’atuvchilarning ta’sir kuchi haddan tashqari kuchli ekanligidan dalolat beradi. Shuni alohida ta’kidlash o’rinliki, insonning tana a’zolarida retseptorlarning joylashuv darajasi har xildir, jumladan, barmoq uchlarida retseptorlar zich, elka qismida esa juda siyraq joylashgandir. Xozirgi zamonda sezgilar ichki va tashqi turlarga qariyib ajratilmaydi va ular harorat, og’riq, maza, vibratsion, statik, dinamik sezgilar deb yuritiladi.

• 
  Muvozanat sezgisi murakkab vestibulyar apparati, vestibulyar nervlarini hamda ko’z po’stosti qismlarini o’zida birlashtiradi. Turli analizatorlar uchun umumiy hisoblangan og’riq sezgilari ko’zg’atuvchilarning ta’sir kuchi haddan tashqari kuchli ekanligidan dalolat beradi. Shuni alohida ta’kidlash o’rinliki, insonning tana a’zolarida retseptorlarning joylashuv darajasi har xildir, jumladan, barmoq uchlarida retseptorlar zich, elka qismida esa juda siyraq joylashgandir. Xozirgi zamonda sezgilar ichki va tashqi turlarga qariyib ajratilmaydi va ular harorat, og’riq, maza, vibratsion, statik, dinamik sezgilar deb yuritiladi.