2-Mavzu: Sezgilar klassifikatsiyasi. Sezgilarning o`zgaruvchan shakllari

S. V. Kravqov (1893-1951) ma’lumotlariga ko’ra, bir sezgi a’zosining faoliyati ikkinchisining ta’siri tufayli o’zgaradi, tovush asosan ko’rish sezgisining yorug’lik sezuvchanligini orttiradi. Shunga o’xshash turli hidlar xam yorug’lik va hid bilishga nisbatan sezgirlikni oshirishi yoki kamaytirishi mumkun. Bunday o’zaro ta’sir sababli miya usti yuqori qismi va ko’rish bo’rtikdariga tegishli o’simtalarning yaqin joylashganligi tufayli boshqa yerga o’tishi osonroq amalga oshadi.

• 
  S. V. Kravqov (1893-1951) ma’lumotlariga ko’ra, bir sezgi a’zosining faoliyati ikkinchisining ta’siri tufayli o’zgaradi, tovush asosan ko’rish sezgisining yorug’lik sezuvchanligini orttiradi. Shunga o’xshash turli hidlar xam yorug’lik va hid bilishga nisbatan sezgirlikni oshirishi yoki kamaytirishi mumkun. Bunday o’zaro ta’sir sababli miya usti yuqori qismi va ko’rish bo’rtikdariga tegishli o’simtalarning yaqin joylashganligi tufayli boshqa yerga o’tishi osonroq amalga oshadi.
  

Bundan tashqari, sezgilarning o’zaro ko’zg’alishi va tormozlanishini o’rganish ham alohida ahamiyatga egadir, chunki ayrim hollarda avtomatik boshqarilish tufayli tungi uchishda sun’iy sezgirlikni pasayish yoki ortish zaruriyati tushiniladi. I. P. Pavlov tomonidan analizatorning murakkab o’zaro ta’sir shakllari mavjud ekanligi qayd etilgandir. Ular bevosita bosh miya po’stida namoyon bo’lib, bir vaqtning o’zida ko’rayotgan jismni, eshitilayotgan tovushni, kelayotgan hidni sezishimizda o’z ifodasini topadi. Bu bosh miya po’stida kechadigan fiziologik jarayonlarni bosib o’tishi zarur bo’lgan zonalar perikritik zonalar deb nomlanadi. Sezgilarning klassifikatsiyasi ularning turli spetsifiq tavsiflariga, ya’ni modalligiga qarab emas, balki tashkil etilishining har xil darajalariga qarab ham oshiriladi.

• 
  Bundan tashqari, sezgilarning o’zaro ko’zg’alishi va tormozlanishini o’rganish ham alohida ahamiyatga egadir, chunki ayrim hollarda avtomatik boshqarilish tufayli tungi uchishda sun’iy sezgirlikni pasayish yoki ortish zaruriyati tushiniladi. I. P. Pavlov tomonidan analizatorning murakkab o’zaro ta’sir shakllari mavjud ekanligi qayd etilgandir. Ular bevosita bosh miya po’stida namoyon bo’lib, bir vaqtning o’zida ko’rayotgan jismni, eshitilayotgan tovushni, kelayotgan hidni sezishimizda o’z ifodasini topadi. Bu bosh miya po’stida kechadigan fiziologik jarayonlarni bosib o’tishi zarur bo’lgan zonalar perikritik zonalar deb nomlanadi. Sezgilarning klassifikatsiyasi ularning turli spetsifiq tavsiflariga, ya’ni modalligiga qarab emas, balki tashkil etilishining har xil darajalariga qarab ham oshiriladi.