2-мавзу: эконометрик моделларнинг ахборот таъминоти режа Иқтисодий маълумотларнинг статистик табиати

Дастлабки маълумотларни тайёрлаш

• Моделлаштиришда маълумотлар тизимига муҳим талаблар қўйилади.
• Шу билан биргаликда маълумотларни олиш учун реал имкониятлар амалий мақсадларга мўлжалланган моделларни танлаш учун маълум чегаралар қўяди.
• Маълумотларни тайёрлаш жараёнида эҳтимоллар назарияси, математика, статистика, назарий статистика усулларидан кенг кўламда фойдаланилади.

СОНЛИ ЕЧИМЛАР

• Бу босқич қўйилган масалани сонли ечиш учун алгоритмлар, компьютер учун дастурлар тузиш ва бевосита ҳисоблашлар ўтказиш учун мўлжалланган.
• Одатда иқтисодий-математик моделларда ҳисоб-китоб ишлари кўп вариантли характерга эга.

Сонли натижалар таҳлили ва унинг тадбиқлари

• Бу сўнгги босқичда моделлаштириш натижаларининг тўғрилиги ва тўлалиги ҳақидаги саволларга жавоб олинади.
• Назарий хулосалар ва модел ёрдамида бевосита олинган сонли натижалар ўзаро таққосланади.
• Шунга қараб қўйилган иқтисодий масала ва моделларининг ютуқ ёки камчиликлари аниқланади.
• Иқтисодий-математик модел аниқлангандан сўнг, унда иштирок этаётган омилларнинг натижавий белгига таъсирининг мукаммаллиги баҳоланади.

Агар модел ва унга киритилган барча омиллар талаб этилган эҳтимол билан моҳиятли бўлса, у адекват модел дейилади.

• Агар модел ва унга киритилган барча омиллар талаб этилган эҳтимол билан моҳиятли бўлса, у адекват модел дейилади.
• Адекват модел бўлмаган ҳолда унинг кўриниши ўзгартирилади. Янги модел олдингисидан моҳиятсиз омилларини чиқариш йўли билан аниқланади.
• Шу натижалар асосида моделларни такомиллаштириш, уларни ахборот ва математик таъминлаш йўналишлари аниқланади.
• Моделлаштиришдан амалий мақсадларда фойдаланишда иқтисодий таҳлил, бошқариш, режалаштириш соҳасидаги мутахассислар муҳим рол ўйнайдилар.

• www.themegallery.com

• Эконометрик моделлаштириш босқичлари мазмуни

• 1. МАСАЛАНИНГ ҚЎЙИЛИШИ

• 2. АПРИОР

• 3. ПАРАМЕТРЛАШТИРИШ

• 4. АХБОРОТЛИ

• 5. МОДЕЛНИ ИДЕНТИФИКАЦИЯЛАШ

• 6. МОДЕЛНИ ВЕРИФИКАЦИЯЛАШ

• 7. МОДЕЛНИ ҚЎЛЛАШ

• Қўйилиш. Тадқиқот мақсади шакллантирилади (анализ, прогноз, имитация, бошқарув қаррлари ва ҳ.к.), моделдаги иқтисодий ўзгарувчиларни аниқлаймиз.
• Априор. Ўрганилаётган иқтисодий ҳодисани таҳлил қиламиз: моделлаштиришгача аниқ бўлган ахборотни шакллантирамиз.
• Параметрлаштириш. Эконометрик моделнинг кўринишини аниқлаймиз, боғланиш шаклини топамиз.

• Ахборотли. Зарур статистик ахборотни тўплаймиз.
• Моделни идентификациялаш. Моделнинг статистик таҳлилини ўтказамиз, унинг параметрларини баҳолаймиз.
• Моделни верификациялаш. Моделнинг реал ўрганилаётган жараёнга мос келишини текширамиз.
• Моделни қўллаш. Қарор қабул қилиш учун модел бўйича хулосалардан фойдаланиш.