1.“Avesto” kitobi – Vatanimiz tarixini o’rganishda muhim manba. “Avesto”

285.XX - asrning 80-yillaridagi “Paxta ishi” va "O’zbek ishi".
Yangi paxtachilik tumanmanlarini barpo etish.Respublikaning cho'1 tumanlarida qurilgan yirik suv
inshootlari, suv xo’jaligi ishlari Mirzacho'1, Qarshi dashtlarini, Surxon-Sherobod vodiysi va boshqa qo’riq yerlarni sug’orish va o’zlashtirishga yo'1 ochib berdi. Yerlarni o’zlashtirish (asosan paxta ekish uchun o’zlashtirish) kompleks tarzda olib borildi, boshqacha aytganda, yerlarga suv chiqarish bilan birga yangi ho’jaliidar barpo etilib, qishloqlar, shaharlar, turar joylar, sanoat korxonalari va madaniy-maishiy obyektlar qurildi.
1980-yilning boshiga kelib Mirzacho'1 hududida 300 ming gektardan ortiq qo’riq yerlar o’zlashtirildi va Mirzacho'1 yirik paxtachilik vohasi bo’lib qoldi. Yangi o’zlashtirilgan yerlarda Sirdaryo va Jizzax viloyatlari, Paxtakor, Ilich, Do’stlik, Arnasoy, Oqoltin, Mehnat-obod kabi yirik paxtachilik tumanlari, 50 ta yangi sov-xozlar, Yangiyer, Guliston, Paxtakor, Do’stlik, Baxt, Shirin shaharlari vujudga keldi. Mirzacho'1 dashtining tanib bo’lmas darajada o’zgarib ketishi cho’lquvarlarning fidokorona mehnati natijasi bo’ldi. O’zbekistonning yangi paxtakor mintaqasi paxta xom ashyosi yetishtirish-ni muntazam ravishda oshirib borib, 1980-yilda 492 ming tonnaga yetkazdi.
Shu bilan birga, Mirzacho'1 yerlari va boshqa qo’riq tumanlarga suv chiqarib, ularni o’zlashtirishda katta kamchiliklar ham bo’ldi. Suv xo’jaligi tashkilotlari yangi o’zlashtirilgan yerlarni xo’jaliklarga hali ko’p chala ishlari qolgan holatda topshirar edilar. Buning natijasida yer-larning kattagina qismi qishloq xo’jaligida foydalanilmay qoldi. Jizzax viloyatining Zarbdor tumanida 1984-yili har gektar yerdan bor-yo’g’i 7 sentner paxta olindi. Bunga, qisman, Jizzax viloyatidagi kollektorlarning 25 foizi umu-man ishdan chiqqanligi, yopiq va vertikal drenajning uchdan biri qisman ishlamaganligi, ba'zi joylarda yopiq zovurlarning umuman qurilmaganligi sabab bo’ldi. Ko’p hollarda qo’riq tumanlarda xo’jaliklar mukammal bo’lmagan holda qurilar, jumladan, turar joy va kommu-nal-maishiy obyektlar qurilishiga doir masalalar yaxshi hal qilinmas edi. Holbuki, bunday obyektlar yetishmas, mavjudlari esa sifati pastligi bilan ajralib turardi.
Qarshi dashtida yangi yirik paxtachilik tumanini barpo etish uzoq yillar davomida Ittifoq hukumatining diqqat markazida bo’lib keldi. Bu maqsad uchun 1970-yilda 1 mlrd so’mdan ortiq mablag’ ajratildi.
1963—1979-yillar davomida Qarshi dashtida 30 ga yaqin sovxozlar tashkil etildi. 70-yillarning ikkinchi yarmida 60 ming gektar yangi yer qishloq xo’jalik oborotiga qo’shildi.
Surxon-Sherobod vodiysida qurilgan sug’orish inshootlari 114 ming gektar maydondagi qo’riq yerlarni
sug’orishga imkon berdi. Sherobod cho’lining yangi o’zlashtirilgan yerlarida ikkita shahar, 17 ta yangi sov-xoz tashkil qilindi. Irrigatsiya-melioratsiya qurilishining kengayishi, ekin maydonlarini suv bilan ta'minlashning yaxshilanishi paxta hosildorligini oshirdi. 1970-yili Qashqadaryo viloyati paxtakorlari har gektar yerdan 32,3 sentner paxta olishgan bo’lsa, 1983-yili hosildorlik 36,4 sentnerga yetdi.
o’sha yillarda yangi yerlarni sug’orish geografiyasi va hajmlari ancha kengaydi, G’o’za ekiladigan maydonlar ortdi. Irrigatsiya, melioratsiya ishlari dasturining amalga oshirilishi natijasida yangi yerlarni o’zlashtirish sur'atlari jadallashdi. 1946-yilgacha bo’lgan davrda 600 ming gek-targa yaqin yangi yerlar ishga tushirilgan bo’lsa, 1966— 1985-yillar mobaynida 1800 ming gektarga yaqin, ya'ni uch baravar ko’p yer foydalanishga topshirildi.