16 м a V z u agrar munosabatlar: ijara haqi va renta

Agrar siyosatning xorijiy tajribasi 
 
AQSh hukumati qishloq xo’jaligiga 1930 yildan beri qishloq 
xo’jaligi dasturiga binoan subsidiyalar ajratib kelgan ular quyidagilar (1) qishloq 
xo’jaligi narxlari, daromadi va ishlab chiqarishini qo’llab quvatlash; (2) tuproq 
va suvni saqlash; (3) qishloq xo’jaligi tadqiqotlari; (4) xo’jalik kreditlari; (5) hosil 
sug’urtasi; (6) qishloq xo’jaligi maxsulotlarining dunyo bozorlarida subsidiyali 
sotilishi. Qishloq xo’jaligi siyosatining asosiy elementlariga e`tibor qaratamiz: 
8
Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue
Economics 306 б
9
Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue
Economics 307 б
3-savol ► 

---

Agrar munosabatlar: ijara haqi va renta 
 
.
298 
narxlar va daromadlarni qo’llab turish uchun yaratilgan dasturlar. Bu masala 
vaqtincha chunki oxirgi vaqtlarda kongress odatiy xo’jalik subsidiyalarini 
yangilari bilan almashtiruvchi boshqa xo’jaliklar tog’risidagi qonunlarni qabul 
qildi (aynan 1996 va 2002). Bu yangi qonunlarni tushunish uchun biz ular o’rnini 
bosayotgan 
qonunlarni 
ularning 
maqsadlari 
va 
xo’jaliklarni 
subsidiyalashtirishning natijalarini tushunishimiz kerak. 2000 va 2005 yillar 
oralig’ida Amerika fermerlari har yili o’rtacha 21.6 milliard $ hukumat 
subsidiyalarini olishdi. (16.2 global tajribada ko’rsatilganidek subsidiyalar 
ko’pgina davlatlar uchun umumiy.)
Qishloq xo’jaligi subsidiyalashtirilishi uchun asos 
Dekadalar davomida qishloq xo’jaligini subsidiyalashtirishni oqlash maqsadida 
ko’pgina fikrlar aytilgan:

Qishloq xo’jaligi maxsulotlari hayot uchun zarur bo’lsada ko’pgina 
fermerlar nisbatan kam daromadga ega, shuning uchun ular kattaroq narxlar va 
daromadlarni ijtimoiy yordamlar orqali olishlari kerak.

Oilaviy xo’jaliklar AQShning asosiy institutlaridan bo’lib hayot tarzi 
sifatida targ’ib etilishi lozim.

Fermerlar suv bosishi, qurg’oqchilik va zararkunandalar hujumi kabi 
haddan ziyot qiyinchiliklarga duch kelishadi boshqa sanoatlar bunday 
qiyinchiliklarga duch kelmaydi. Hukumat yordamisiz fermerlar o’zlarini bunday 
ofatlardan to’liq himoya qila olishmaydi.

Ko’pgina xo’jaliklar maxsulotlariga raqobat qiluvchi bozorlarga duch 
kelganda ular bozordagi katta kuchga ega bo’lgan sanoatlardan o’g’it 
mashinalar, va yoqilg’ilarni xarid qilishadi.
Ta’minotchi sanoatlar bu narxlarni nazorat qila olsada fermerlar o’z 
maxsulotlarini sotishda yaxshi imkoniyatlarga ega. Subsidiya beruvchilar qishloq 
xo’jaligi ijtimoiy yordamni kafolatlashi va fermerlar tomonidan duch kelingan 
noafzal sharoitlarni qoplashini aytishadi. 
10
 
Global tajriba 16.2
Tanlangan 
davlatlarda 
qishloq 
xo’jaligi subsidiyalari 
Turli davlatlardagi fermerlar o’z 
daromadlarining 
aksariyat 
qismini 
hukumat subsidiyalari sifatida olishadi.
2004 yilda hukumat subsidiyalarining 
xo’jaliklar ishlab chiqarishining foizi 
sifatida
10
Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue
Economics 

---