16 м a V z u agrar munosabatlar: ijara haqi va renta

Agrar munosabatlar: ijara haqi va renta 
 
.
296 
sharoitlari qishloq xo’jaligi va qisqartirilgan maxsulot narxlari minimal samara 
o’lchamida o’sadi. unumdorlik daromadini amalga oshirish uchun va o’lchamlar 
iqtisodiyotidan foyda olish uchun juda kichik bo’lgan korxonalar o’rtacha umumiy 
chiqimlari ularning maxsulotlari uchun narxlardan ko’proq ekanligini anglashdi. 
Shunday qilib endi ular unumdir bo’la olmaydilar. Qishloq xo’jaligidagi uzoq 
muddatli moliyaviy yo’qotishlarda 16.1 rasmida ko’rsatilganidek ko’p 
ishchilarning iqtisodning boshqa yo’nalishlariga o’tib ketishlariga majbur qildi. 
Bundan tashqari kichik xo’jaliklarning birlashib kattaroqlariga aylanishiga sabab 
bo’ldi. Uch dekada oldin deylik 240 akr jo’xori yerlarida fermerlik qilgan odam 
xozirda shundan 2 yoki uch baravar ko’proq yerga egalik qilayapdi. birgalikda 
agro tadbirkorlik deb ataluvchi katta korporativ korxonalar kartoshka, qora mol, 
meva, sabzavotlar, va parranda kabi Ba`zi fermerlik yo’nalishlarida paydo bo’ldi. 
Bugungi kunda 1960 yildagi 4 milliondan farqli 2 million xo’jaliklar mavjud, va 
xo’jaliklar ishchi kuchi 1960 yildagi 11 foizdan farqli umumiy ishchi kuchining 
2foizini tashkil etadi. (16.1 global tajribasi oxirgi vaqtdagi ishchi kuchi foizlarini 
bir necha davlatlar uchun qiyoslaydi). 
7
 
Qishloq xo’jaliklarining daromadi 
Odatiy ravishda qishloq xo’jaliklarning daromadlari qishloq xo’jaligiga oid 
bo’lmagan xo’jaliklarnikidan kamroq bo’lgan. Lekin past real unum narxlari bilan 
ham bu muvozanatsizlik qarama qarshi bo’ladi. 2004 yilda qishloq xo’jaliklari 
uchun yaxshi yilda qishloq xo’jaliklarining daromadi 81 480 $ bo’ldi boshqa 
AQSh xo’jaliklarida esa 60 528$ bo’ldi. Aholi ko’chishi, birlashish, qishloq 
xo’jaligi unumdorligining os’ishi va 
hukumatning katta subsidiyalari har 
bir 
xo’jalik 
uchun 
xo’jalik 
daromadlarini ko’tardi (bulardan 
oldingidan kamroq).
16.1 AQSh qishloq xo’jaligi ishchi 
kuchi va xo’jaliklar soni, 1950-2004 
yillar
Tanlangan davlatlarda qishloq 
xo’jaligidagi ishchi kuchi foizi
Katta daromadli davlatlar o’z 
ishchi kuchlarini kam daromadli davlatlarga nisbatan kamroq qishloq xo’jaligiga 
jalb etadi. Ularning ishchi kuchlari butunlay aholi uchun kerak oziq ovqat va tola 
ishlab chiqarishga jalb qilinganligi uchun kam daromadli davlatlar hayotning 
7
Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue
Economics 305 б

---