12-Mavzu. Iqtisodiy o’sish: kapital jamg`arilishi va aholining o’sishi

Barqaror holatda oltin qoidani topish: sonli misol

Iqtisodiyot o`sishining bozor siyosati darajasida barqaror holatning tanlashning qarorini muhokama qilzmiz. Ishlab chiqarish funksiyasi bizni oldinroq ko`rgan misolimiz kabi birxildir.
y=
Ishchi boshiga ishlab chiqarish hajmi, ishchi boshiga kapitalning kvadrat ildiziga tengdir.Eskirish dyana kapitalning 10 foizini tashkil etadi.Bu vaqtda iqtisodiyotning barqaror holati uchun siyosat ishlab chuquvchilar saqlash foizini tanlashadi.
Siyosatning natijalarini ko`rish uchun barqaror holat tenglamasini eslang:
.
Bu iqtisodiyotda bu tenglama quyidagiga teng bo`ladi.
Bu tenglama ikkala tarafini kvadratga ko`tarib barqaror holat uchun asosiy kapitalni topamiz.

Bu natijadan foydalanib saqlash darajasining ixtiyoriy foizi uchun asosiy kapitalning barqaror holatini aniqlaymiz.
12-3 jadvaldan ko`rinib turibdiki iqtisodiyotni tejash foizlari turli xil barqaror holatni ko`rsatadi. Bunda biz yuqori kapital ortishiga olib kelishini ko`rishimiz mumkin va eskirish va balandroq ishlab chiqarish hajmi davom etadi. Barqaror holat istemoli, eskirish va ishlab chiqarish o`rtasidagi farq, dastlabki kuchayishlar yoki ko`tarilishlar balandroq darajada tejash foizlarini talab qiladi pasayishga qaraganda. Qachonki tejash hajmi 0.5 bo`lsa istemol eng yuqori darajada bo`ladi. Binobarin saqlash darajasining 0.5 foiz bo`lishi barqaror holatni oltin qoidasini ishlab chiqadi.
Barqaror holatni oltin qoidasini aniqlash uchun boshqacha yo`l bilan kapitalni marjinal asil mahsulotini (MPK-d)ni nolga tenglaymiz. Bu ishlab chiqarish uchun marjinal mahsulot quyidagicha bo`ladi.¹²



Bu formala yordamida 12-3 jadvalning MPK qiymatlarini ko`rsatadi va MPK-d turli xil barqaror holatdir. Sof marjinal mahsulot kapitla qiymati nolga teng. O`sish darajasidagi oltin qoida qiymati 0.5 ga tengdir. Marjinal mahsulotni





¹²Matematik eslatma: bu formula kapitaling marginal mahsuloti k ga nisbatan ishlab chiqarish funktsiyasi ekanligini unutmang .
kamayishi tufayli kapitalning sof marjinal mahsulot kapitali iqtisodiyotni saqlash darajasi uning qiymatiga nisbatan kamroq bo`lganda kattaroq bo`ladi va iqtisodiyotda ko`proq tejash bo`lganda nolga nisbatan ham kam bo`ladi.
Bu raqamni misol oltin qoida barqaror holatini topishning har ikki yo`lini tasdiqlaydi, barqaror holat istemoli va kapitalning marjinal mahsulotiga qarasak bir xil javoblarni beradi. agar biz bugungi kunda iqtisodiyotdagi joriy iqtisodni bilmoqchi bo`lsak asosiy kapitalda oltin qoidaning yonida, pastida, tepasida qaraymiz, ikkinchi usul odatada ko`proq qulay kapitalni marjinal mahsulotini faraz qiladi. Aksincha iqtisodiy baholashning birinchi usuli bilan juda ko`p turli statsional holatlarini turli xil saqlash darajasida talab qiladi. Bunday malumotga ega bo`lish qiyindir.

2.