11-mavzu. Moddaning agregat holati reja

kaolinit, montmorillonit va gidroslyuda gruppalari
. Gilsimon minerallar bir-
biridan, asosan, tuzilishi bilan farq qiladi. Turli gilsimon minerallarning kristall 
panjarasi bir xil elementar struktura birliklaridan tuzilgan, bu birliklar kremniy va 
kislorod, shuningdek alyuminiy, kislorod va vodorod atomlaridan tarkib topgan 
bo'ladi. Bundan tashqari, gilsimon minerallar tarkibiga temir, kaliy, magniy, 
marganes va boshqa elementlar ham kirishi mumkin. Gilsimon minerallar, asosan 
qatlamli strukturaga ega bo'ladi.
Tuproqning. eng muhim fizik-kimyoviy va suv xususiyatlari — yutish 
sig‛imi, gidrofilligi, yopishqoqligi, muhiti uning minerologik tarkibiga bevosita 
bog‛liq bo'ladi. Tuproqning yutish sig‛imi qancha katta bo'lsa, unda oziq 
elementlar shuncha ko'p bo'ladi. Montmorillonit gruppasidagi minerallarning 
yutish sig‛imi eng katta (100—150 mg-ekv/100 g) bo'lgani sababli tuproqda 
bunday minerallarning bo'lishi zaruriy oziq elementlaming ko'p to'planishiga sabab 
bo'lib, o'simliklarning o'sishiga ijobiy ta'sir etadi. Lekin tuproqda montmorillonit 
juda ko'p bo'lsa, tuproq quriganida yuzasida qattiq qatlam hosil bo'ladi, so'ngra u 
yorilib, tuproqning suv singdiruvchanligi turlicha bo'lib qoladi. Bunday 
tuproqlarning fizik-kimyoviy xossalarini yaxshilash uchun ular tarkibida kumus 
miqdorini oshirish kerak.
Kaolinit gruppasidagi minerallar tuproqqa salbiy ta'sir etadi. Kaolinitning 
yutish sig‛imi kichik (7—10 mg-ekv/100 g) ligi sababli tarkibida shunday 
minerallar ko'p bo'lgan tuproqning unumdorligi past bo'ladi. Tarkibida kaolinit 
ko'p bo'lgan tuproqlarga kaliy va boshqa asoslar qo'shilganda tuproqning xossalari 
yaxshilanadi. Gidroslyuda gruppasidagi minerallar tarkibida o'simlik oson 
o'zlashtiradigan kaliy ko'p (6—7% gacha), shuning uchun tarkibida gidroslyuda 
minerallar ko'p bo'lgan tuproqlarga kaliyli o'g‛itlar solishning hojati qolmaydi. 
Tuproq tarkibidagi minerallar, asosan, rentgenstruktura analizi yordamida 
aniqlanadi.