11-mavzu. Moddaning agregat holati reja

u
a
=(u
1
+u
2
+u
3
+…+un)/n
Hisoblashlarda, ko'pincha, o'rtacha kvadrat tezlikdan foydalanishga to'g‛ri 
keladi. Urtacha kvadratik tezlik 
u 
molekulalar tezliklari kvadratining yig‛indisini 
barcha molekulalar soniga bo'lib, olingan natijani kvadrat ildizdan chikarish yo'li 
bilan topiladi:
Gazdagi molekulalarning betartib harakatiga mexanika qonunlarini tatbiq 
etib, bosim bilan hajmni gaz molekulalari harakatining o'rtacha kvadratik tezligi 
bilan bog‛laydigan asosiy tenglama olingan:
pV=Nmū
2
/3
bunda: 
N 
— 
gazdagi molekulalar soni, 
m 
— 
molekula massasi. Bu tenglama mol 
gaz uchun quyidagicha yoziladi:
pV=N
0
mū
2
/3
bunda 
N
0
 
— 
Avogadro soni.
Bu tenglamadan foydalanib, ideal gazlarga oid barcha qonunlarni keltirib 
chiqarish, molekulaning kinetik energiyasini, gaz molekulalarining o'rtacha 
harakatlanish tezligini va boshka kattaliklarni hisoblab topish mumkin.
Gazlar aralashmasi. 
Tabiatda va texnikada, ko'pincha, gazlar aralashmasi 
bilan ish ko'rishga to'g‛ri keladi. Masalan, o'simlik va xayvonlar havodan nafas 
oladi, havo esa gazlar aralashmasidir. Tuproqdagi havo ham azot, kislorod, argon, 
uglerod (IV)-oksid kabi gazlar aralashmasidan iborat. Gazlar aralashmasida past va 

---

o'rtacha bosimlarda har qaysi gaz o'zining xossalarini saqlab qoladi. Gaz 
aralashmalari uchun partsial bosimlar qonuni (Dalton qonuni) katta ahamiyatga 
ega.
Gazlar aralashmasining umumiy bosimi uning tarkibiga kiruvchi gazlar