11-Mavzu. Iqtisodiy o‘sish modellari (2 soat) Reja: 1-ma’ruza

10.4. Texnologik taraqqiyotning iqtisodiy o‘sishga ta’siri. Felpsning «oltin qoidasi» 
Neoklassik nazariyada texnik (texnologik) taraqqiyot deganda ishlab chiqarishning 
mashinalashtirilishi emas, balki, ishlab chiqarishdagi sifat o‘zgarishlari (ishchilarning ma’lumot 
darajalari va malakalarining o‘sishi, ishlab chiqarishni tashkil qilishning yaxshilanishi, ishlab 
chiqarish ko‘lamining kengayishi) tushuniladi. 
Modelga texnik taraqqiyotning kiritilishi ishlab chiqarish funksiyasini o‘zgartirib, u quyidagi 
ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
 
Y=f (K,L×E) 
Bu erda: (E) - mehnat birligi samaradorligi (ishchi kuchining salomatligi, ma’lumoti va 
malakasiga bog‘liq): 
(L×E) - doimiy samaradorlik E ga ega shartli mehnat birliklari soni.
E qanchalik katta bo‘ls, mavjud ishchilar soni bilan shuncha ko‘p mahsulot ishlab chiqarilishi 
mumkin.
Texnik taraqqiyot mehnat samaradorligi (E) ning doimiy surat (g)bilan o‘sishga olib keladi. 
SHuning uchun g =2% bo‘lganda, mehnatning har bir birligidan qaytim yiliga 2% ga oshadi, bu 
esa ishlab chiqarish hajmining ishchi kuchi yiliga 2% o‘sgandagi kabi o‘sishiga olib keladi. Texnik 
taraqqyotning bunday shakli mehnatni tejaydi deyiladi, (g) – esa mehnatning tejaydigan texnik 
taraqqiyotning surati.
Endi texnik taraqqiyot holatidagi kapital bilan qurollanganlikning barqaror darajasini aniqlash 
mumkin. Agar bandlarning soni (L) (n) sur’at bilan oshayotgan bo‘lsa, samaradorlik (E) esa 
(g)sur’at bilan o‘sayotgan bo‘lsa, unda (LE) (n+g) sur’at bilan oshib boradi. 
i, 
(d+n+g)k'
( d+n+g)k'
sf·(k') 

---

k'* k'
10.5-chizma. Texnologik taraqqiyotning barqaror muvozanatga ta’siri 
R.Solou modelida texnik taraqqiyot - turmush darajasi uzluksiz o‘sishining yagona sharti 
ekanligini ko‘rsatadi. 
SHunday qilib, R.Solou modeli iqtisodiy o‘sishning 3 manbai - investitsiyalar, ishchi kuchi 
soni va texnik taraqqiyot o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlikni yoritish imkonini beradi. Davlat iqtisodiy 
o‘sishga jamg‘arma me’yori va texnik taraqqiyotni jadallashtirish orqali ta’sir ko‘rsatishi mumkin. 
Iste’mol hajmi maksimal bo‘ladigan kapital bilan qurollanganlikning barqaror darajasi “Oltin 
qoida”ga muvofiq keladi. “Oltin qoida” bo‘yicha kapital bilan qurolanganlik k** bilan iste’mol 
esa- S** bilan belgilangan.