11-Mavzu. Iqtisodiy o‘sish modellari (2 soat) Reja: 1-ma’ruza

10.1-chizma. Bitta ishchiga to‘g‘ri keladigan ishlab chiqarish (Y) va talab (c+i) . 
Modelda yalpi talab investitsion va iste’mol xarajatlari bilan belgilanadi deb olinadi.
Y = C + I 
Davlat xarajatlari va sof eksport ko‘rsatkichlari ham iste’mol va investitsiyalar tarkibiga kiritib 
yuboriladi. 
Daromad, shakllangan jamg‘arish normasiga ko‘ra, iste’mol va jamg‘arishga. Ishlab 
chiqarish hajmi dinamikasi kapital (kapital bilan qurollanganlik) hajmiga bog‘liq. Kapital hajmi 
esa uning chiqib ketishi va investitsiyalar ta’sirida o‘zgaradi.

---

Investitsiyalar kapital zahirasini orttiradi, chiqib ketish (amortizatsiya) esa uni kamaytiradi. 
Investitsiyalar fond bilan qurollanganlik va jamg‘arish normasiga bog‘liq.. Bu iqtisodiyotda talab 
va taklif tengligi shartidan kelibchiqadi: 
I=
sf(k). Jamg‘arish normasi (s) k ning har qanday 
miqdorida mahsulotning investitsiya va iste’molga bo‘linishini belgilaydi:
Y = f(k), I= sf(k), S=(1-s)f(k 
 
Investitsiyalar va chiqib ketishning kapital zahirasi dinamikasiga ta’sirini 
Δk=I-d,
yoki 
investitsiyalar va jamg‘armalar tengligidan foydalanib 
Δk=s·f(k)-dk
ko‘rinishida yozish mumkin. 
Kapital zahirasi (k) investitsiyalar hajmi kapitalning chiqib ketishi hajmiga teng bo‘lguniga qadar, 
ya’ni 
s·f(k)=dk
shart bajarilguniga qadar oshib boraveradi. SHundan so‘ng bitta ish bilan band 
xodimga to‘g‘ri keladigan kapital zahirasi (fond bilan qurollanganlik) o‘zgarmaydi 
(Δk=0)
. 
Investitsiyalar hajmi kapitalning chiqib ketishi hajmiga teng bo‘lgan sharoitdagi kapital 
zahirasi darajasi fond bilan qurollanganlikning muvozanatli (barqaror) darajasi deyiladi va k* deb 
belgilanadi. k* ga erishilganda iqtisodiyot uzoq muddatli muvozanat holatida bo‘ladi. 
Muvozanat barqaror bo‘lishiga sabab k ning dastlabkit miqdori qandayligidan qat’iy nazar
iqtisodiyot muvozanat holatiga, ya’ni k* ga intiladi. Agar k ning boshlang‘ich miqdori k* dan 
kam bo‘lsa, yalpi investitsiyalar (sf(k)) chiqib ketish miqdori ( dk) dan ko‘p bo‘ladi va kapital 
zahirasi sof investitsiyalar miqdoriga ko‘payib boradi. Aksincha