|
Sаnоаtidа yonilg'i-energetika, qora va rangli metallurgiya, oziq-ovqat, mashinasozlik va metalsozlik, kimyo va neftb kimyosi, engil, qurilish materiallari- sanoati, etakchi tarmoqlardir. Qora metallurgiya sanoati markazlari Temirtov, Oqto'ba, Qaraganda, Oqsuv shaharlari hisoblanadi. Rangli metallurgiya sanoati mis (Balxash va Jezqazgan kon-metallurgiya kombinatlari), qo'rg'oshin-rux (Ustb- Kamenogorsk, CHimkent), alyuminiy (Pavlodar) sanoatini o'z ichiga oladi; titan- magniy ishlab chiqariladi. Mashinasozlik (temir-press uskunalari, stanok, ekskavator, traktor, qishloq xo'jaligi mashinalari ishlab chikarish) korxonalari Qarag'anda,
Olmaota, Ostana, Pavlodar, Ustb-Kamenogorsk shaxarlarida joylashgan. Kimyo sanoati
korxonalari mineral o'g'it, fosfor, plastmassa, sintetik kauchuk, kimyoviy tola va b. ishlab chiqaradi (Qoratov, CHimkent, Taroz, Aterov). Aterov, Pavlodar shaharlarida neftni kayta ishlash zavodlari bor. Qurilish materiallari sanoatida tsement, ohak, g'isht, temir-beton konstruktsiyalari ishlab chikarish, engil sanoatning ko'n-poyabzal, teri-mo'yna, jun, trikotaj, ip-gazlama ishlab chiqarish tarmoqlari rivojlangan. Ozik- ovkat sanoatida go'sht, yog, qand-shakar va konserva ishlab chiqariladi. Toshko'mir (Ekibastuz, Qaraganda havzalari), neftb va tabiiy gaz (Mangishloq ya.o.) temir rudasi (Sokolov-Sarbay koni), polimetall, mis, uran, xrom, qo'rg'oshin, nikel rudalari, rux, vismut, kadmiy, molibden, boksit qazib olinadi. Yiliga o'rtacha 58,6 mlrd. kVtsoat elektr energiyasi hosil qilinadi (85,7% issiqlik elektr stantsiyalarida). Irtish (Ustb- Kamenogorsk, Buxtarma), Sirdaryo (CHordara), Ili (Qopchigay) daryolarida yirik GESlar bor.
Qishloq xujaligida mamlakat hududining 44% dan foydalaniladi; uning 19% haydaladi, 1% ga yaqini sug'oriladi. 1954 - 60 yillarda qo'riq va bo'z erlarning o'zlashtirilishi natijasida Qozog'iston g'alla etishtiruvchi yirik respublikaga aylandi. Lalmi va sug'oriladigan erlarda g'allachilik bilan birga go'sht-jun qo'ychiligi va go'sht-sut chorvachiligi ham rivojlangan. G'allachiliqda, asosan, bug'doy etishtiriladi. SHuningdek, paxta, kungaboqar, zig'ir, em-xashak ekinlari ekiladi. Mevachilik, tokchilik, polizchilik rivojlangan. CHorvachilikda qoramol, cho'chqa, qo'y va echki, uy parrandasi, tuya va yilqi boqiladi.
Transportida temir yo'llar uzunligi 13,5 ming km, avtomobil yullari uzunligi
ming km. Kaspiy va Orol dengizlari, Balxash ko'li, Irtish, Ural, Sirdaryo daryolarida kema qatnaydi. Truboprovod transporti rivojlangan. «Eyr Qazaqstan» havo yo'llari kompaniyasi mavjud.
Qozog'iston chetga neftb, tabiiy gaz, qora metall, mis, g'alla, ko'mir va b. chiqaradi. Chetdan oziq-ovqat va sanoat mollari, mashina va jihozlar oladi. Tashqi savdoda Rossiya, Ukraina, Qirg'iziston, Germaniya, Xitoy bilan hamkorlik qiladi. Pul birligi - tenge.
O'zbekiston mustaqillikka erishgach, 1992 yil ikkala davlat o'rtasida diplomatik munosabatlari o'rnatildi. 1997, 2001, 2002 yillarda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimovning Qozog'istonga, 1994, 1998 yillarda
Qozog'iston Prezidenti N.Nazarboevning O'zbekistonga tashrifi bo'lib o'tdi. 1998 yil 31 oktyabrda ikki davlat o'rtasida imzolangan Abadiy do'stlik to'g'risidagi shartnoma davlatlar o'rtasidagi munosabatlarning shartnomaviy-huquqiy asosi hisoblanadi.
Davlatlar o'rtasida gumanitar sohadagi hamkorlik to'g'risidagi mana shu shartnoma, 1994 yil 10 yanvarda imzolangan Madaniyat, sog'liqni saqlash, fan, ta'lim, turizm va sport bo'yicha hamkorlikni chuqurlashtirish to'g'risidagi hukumatlararo bitim, 1998 yil 31 oktyabrda O'zR Xalq ta'limi vazirligi bilan Qozog'iston Respublikasining Ta'lim, madaniyat va sog'liqni saqlash vazirligi o'rtasida ta'lim sohasida hamkorlik to'grisidagi muassasalararo bitimiga muvofiq amalga oshiriladi. 2005 yilgacha ikki davlat o'rtasida ikki tomon uchun ahamiyatli bo'lgan 166 hujjat imzolangan, 2004 yil O'zR bilan Qozog'iston o'rtasidagi tovar aylanmasi 425,9 mln. AQSH dollarini, jumladan, eksport 184,7 mln. AKSH dollarini, import 241,2 mln. AQSH dollarini tashkil etdi.
Turmaniston - agrar-industrial mamlakat. Milliy daromad tarkibida sanoatning ulushi 50%, qishloq xo'jaliginiki 18%, xizmat ko'rsatish sohasiniki 32%, Sanoatining etakchi tarmoqlari: gaz va neftb qazib chikarish, energetika, kimyo, mashinasozlik, engil (qishloq xo'jalik xom ashyosini qayta ishlash), oziq-ovqat (yog-moy, vinochilik), binokorlik materiallari sanoati. Buzmayin GRES, Turkmanboshi, Nebitdog, Turkmanobod, Mari, Gugurtdogda issiklik elektr stantsiyalari barpo etilgan. Yiliga o'rtacha 10,5 mlrd.kVt soat elektr energiya hosil qilinadi. Neftb qazib chikarish va uni qayta ishlash Turmanistonning g'arbiy rayonlarida olib boriladi, CHeleken g'arbida dengiz tubidan neftb qazib olinadi. Asosiy gaz konlari: Gazo'choq, Naip, SHatlik, Gugurtdog va b. Neftni qayta ishlash tarmog' ida benzin, kerosin, dizel yonilg' isi, mazut, bitum, elektrodli koks, kir yuvish vositalari, kimyo sanoatida natriy sulfat, yod, brom, oltingugurt, mineral o'g'it, oltingugurt kislotasi, superfosfat, ftorli alyuminiy ishlab chiqariladi, mashinasozlik va metallsozlik korxonalarida teplovoz va avtomobillar ta'mirlanadi, markazdan ko'chirma neftb nasoslari, kultivator, elektr kabeli, gaz plitalari, oziq- ovqat sanoati uchun uskunalar ishlab chiqariladi. Engil sanoat paxta, jun, pillani dastlabki qayta ishlash, ip gazlama, jun va ipak gazlama, trikotaj ishlab chikarish, qorako'l oshlash, pillachilik, tikuvchilik, ko'nchilik, poyabzal korxonalaridan iborat. YOgochsozlik, poligrafiya, shisha sanoati ham muhim o'rin tutadi. Asosiy sanoat markazlari: Ashxobod, Toshhovuz, Turkmanobod, Mari, Turkmanboshi, Nebitdog, Bayramali va b.
Do'stlaringiz bilan baham: |
