1. XX asr 2-yarmida Turkmanistonda sovetlashtirish siyosatining olib borilishi

18-variant.

1. 
   Urush yillarida Markaziy Osiyo xalqlarining ijtimoiy-iqtisodiy hayoti.
   
2. 
   2005-2019 yillarda Turkmanistonda iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy vaziyat.
   
3. 
   O‘zbekiston va Qozog‘istonning mintaqaviy muammolarni hal etishdagi hamkorliklari.
   

Urush yillarida Markaziy Osiyo xalqlarining ijtimoiy-iqtisodiy hayoti.

O`zbekiston va unga qo`shni bo`lgan Qirg`iziston, Tojikiston va Turkmaniston Respublikalari Markaziy Osiyo hududidagi mamlakatlardir. Qozog`izton Markaziy Osiyo davlati deb tan olinmasa ham, hududining asosiy qismi ushbu regionda joylashganligini hisobga olgan holda, uni Markaziy Osiyo davlatlari qatoriga kiritish mumkin. Markaziy Osiyo davlatlari jahon siyosiy xaritasida 1991-yil kuzida, sobiq Ittifoqning barham topishi bilan paydo bo`ldi.

Markaziy Osiyo sobiq Ittifoq davrida bir tomonlama, asosan, xomashyo va yarimxomashyo mahsulotlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan edi. Bu hudud sobiq Ittifoq paxtasining 93% i (jahon paxtasining 12% i)ni, ko`plab mis, qo`rg`oshin, rux, oltin, uran kabi rangli metallarni yetkazib bergan.

Geografik o`rnining eng muhim xususiyatlaridan biri uning ulkan Yevrosiyo materigining deyarli qoq o`rtasida, Dunyo okeanlaridan uzoqda joylashganligidir.

 Aholisi. Markaziy Osiyo aholisi so`nggi oltmish yil ichida, Ikkinchi jahon urushi yillaridagi katta yo`qitishlarga qaramay, salkam 3 baravar ko`paydi hamda 2013-yilning iyul oyiga nisbatan 70,0 mln. kishiga yaqinlashdi. Bu jahon aholisining o`rtacha o`sish sur`atlaridan birmuncha yuqoridir. Mintaqa aholisining son jihatdan o`sishida tabiiy ko`payish jarayoni asosiy omildir. Unda migratsion harakatlar ham muhim rol o`ynaydi. Mintaqa respublikalarida demografik holat bir xil emas. Aholisining tarkibida ruslar va boshqa yevropalik millatlar hissasi katta bo`lgan Qozog`iston va Qirg`izistonda tug`ilish ko`rsatkichlari ancha past. Aholisi tub milatlardan tarkib topgan Tojikiston,  Turkmaniston va O`zbekiston respublikalarida aholining tabiiy o`sish ko`rsatkichlari ancha yuqoridir. Bu holat mazkur respublikalar aholisining dinamikasiga katta ta`sir ko`rsatmoqda.

Xo`jaligi. Sobiq Ittifoq davrida Markaziy Osiyoning barcha respublikalarida iqtisodiyot uchun eng zarur bo`lgan xomashyo va yarimxomashyo mahsulotlar ishlab beruvchi tarmoqlarni rivojlantirishga erishildi. Ular, eng avvalo, tog`-kon sanoat tarmoqlari, qishloq xo`jalik (avvalo, paxta, g`alla) mahsulotlari yetishtirish va ularni dastlabki qayta ishlash sohalari edi. Markaziy Osiyo ishlab chiqarish hajmiga ko`ra sobiq Ittifoqning paxta, pilla, qorako`l terilari, sholi, quritilgan mevalar, mis, volfram, xrom, simob, uran, oltin, qo`rg`oshin kabi sanoat va qishloq xo`jalik mahsulotlari ishlab chiqaruvchi birinchi rayoni bo`lib keldi. Neft, tabiiy gaz, elektr energiyasi, paxtachilik majmuasida xizmat qilishga mo`ljallangan mashina va uskunalar yetkazib berishda ham regionning salomog`i ancha edi.

Sanoati. Barcha mamlakatlar sanoatida undiruvchi sanoat tarmoqlarining ahamiyati katta. Bu tarmoqlar guruhiga kiruvchi yoqilg`i-energetika, metallurgiya va kimyo sanoati salmog`i, ayniqsa, Qozog`iston, o`zbekiston, Turkmaniston respublikalarida ancha katta.
   Yoqilg`i tarmoqlari orasida neft sanoatining ahamiyati tobora oshib bormoqda. Neftni qazib chiqarishda Qozog`iston (80 mln.t), O`zbekiston (5 mln t.) va Turkmaniston (6 mln.t) ajralib turadi. Tabiiy gaz qazib chiqarishda bu respublikalarning imkoniyati yanada kattadir. Bu borada, ayniqsa, Turkmaniston alohida ajralib turadi. Gaz zahiralari hajmiga ko`ra u sobiq Ittifoq respublikalari ichida Rossiyadan keyin ikkinchi o`rinda turadi. Gazni qazib chiqarishda mintaqada Turkmaniston (80 mlrd km.kub) va O`zbekiston yetakchilik qiladi.  Bu boyliklarni keng doirada o`zlashtirish va ularni jahon bozorlariga olib chiqish endigina amalga oshmoqda.