1. XX asr 2-yarmida Turkmanistonda sovetlashtirish siyosatining olib borilishi

Qayta qurishning ikkinchi bosqichi (1987-1990 yillar) endi jamiyat hayotining barcha jabhalarini kompleks tarzda isloh qilishni kun tartibiga qo`ydi. Xususan, bunday vazifa sobiq siyosiy mafkura tomonidan 1987 yil yanvarida yanada konkretlashtirildi va uning asosiy maqsadi sovet jamiyatini to`liq demokratlashtirishdan iborat ekanligi ta'kidlandi.

Jamiyatda sodir bo`layotgan voqyealar, hodisalarga o`sha davrda kun tartibiga qo`yilgan ―ko`proq demokratiya‖ shiori ostida baho berish rasm bo`ldi. To`g`ri, demokratlashtirish jarayoni jamiyatni ma'lum darajada uyg`otdi, ijtimoiy faollik ortdi. Saylovlarning muqobil nomzodlar ishtirokida, alternativ asosda olib borilishi ijobiy holat edi. Bundan tashqari SSSRda saylov tizimini o`zgartirish haqidagi Qonun (1989 yil dekabr)ning qabul qilinishi ham jamiyat a'zolari ijtimoiy faolligini oshirishda ma'lum ahamiyat kasb etdi.

Ammo mamlakatda tub demokratik o`zgarishlarni amalga oshirish, boshlangan islohotlarni oxiriga yetkazish mumkin bo`lmadi. Bu ikki sabab bilan izohlanadi: Birinchidan, qayta qurishning aniq, izchil, ilmiy jihatdan puxta ishlab chiqilgan dasturi yo`q edi. Ikkinchidan, partiya rahbarlari bundan manfaatdor emas edilar.

Ma'lumki, qayta qurish ―yuqoridan‖ boshlandi. Mazkur jarayonning boshlanish paytida jamiyat a'zolari unga katta umid bog`ladilar. Ro`y berayotgan o`zgarishlar va islohotlar kishilarda ertangi kunga ―porloq kelajak‖ ka ishonch ruhini yanada uyg`otdi. Biroq 80-yillarning ikkinchi yarmidan boshlangan iqtisodiy inqiroz, ijtimoiy muammolarni hal etishdagi uquvsizlik, demokratiya va oshkoralikning yarim yo`lda qolib ketishi – bularning barchasi jamiyat a'zolarida qayta qurishga bo`lgan munosabatni o`zgartirdi. Bu jarayon Markaziy Osiyo respublikalarida qayta qurish siyosatining amalga oshirilish jarayonida ham yaqqol namoyon bo`ldi.

Birgina misol qayta qurish jarayoni ijtimoiy intizomni yanada mustahkamlash uchun ―antialkogol kampaniyasi― olib borilishi mobaynida Markaziy Osiyo respublikalarida ko`plab uzumzorlar yo`q qilindi.