1. Xo’jalik hisobi mohiyati va uning ahamiyati

48. Inventarizatsiya natijalarini aniqlash. 

Tekshirish hajmi bo‘yicha yoppasiga va tanlab, oralatib tekshirish, vaqti 

bo‘yicha esa – rejali va to‘satdan tekshirishga bo‘linadi. Inventarizatsiyani korxona 
rahbari tashkil qiladi va boshqaradi. Inventarizatsiya o‘tkazish ishini korxona 
rahbarining buyrug‘i bilan tayinlanadigan komissiya bajaradi.Inventarizatsiya 
o‘tkazish vaqtiga buxgalteriya tomonidan omborlar bo‘yicha buxgalteriya 
hisobidagi qoldiqni ko‘rsatib tovar-material qiymatliklar inventarizatsiya ro‘yxati 
(inv. 3- shakli) tuziladi. Bu davrda ombor muomalalari amalga oshirilmaydi. Ombor 
mudiri mazkur ro‘yxatda barcha hujjatlarni materiallarni ombor hisobi 
kartochkasiga yozilganligi va korxona buxgalteriyasiga topshirganligi to‘g‘risida 
tilxat beradi.Inventarizatsiya natijasini aniqlash uchun materiallar qoldig‘i 
daftaridan foydalanish mumkin. Bu daftarda inventarizatsiya ro‘yxatiga binoan 
materiallarni 
haqiqiy 
qoldiqlarini 
yozish 
uchun 
maxsus 
kataklar 
ajratilgan.Inventarizatsiya natijasida aniqlangan farqlar barcha hollarda ham 
taqqoslash qaydnomalari bilan rasmiylashtiriladi va haqiqiy tannarx bo‘yicha 
baholanadi. Ortiqcha chiqqan qiymatliklar operatsion daromad va tushumlarni 
ko‘paytirish yo‘li bilan kirimga olinadi: Dt 1010 «Materiallar schyotining tegishli 
schyotlari, Kt 9390
 
«Boshqa operatsion daromadlar» schyoti.Inventarizatsiya 
o‘tkazish natijasida aniqlangan moddiy boyliklarning har qanday kamomadi (asosiy 
vositalardan tashqari) 5910 «Kamomadlar va qiymatliklarning buzilishidan 
yo‘qotishlar» scheti orqali rasmiylashtiriladi.
 51. Sof tushumni aniqlash tartibi 
Aksioner jamiyatlarining xo‘jalik faoliyati amaldagi qonunchilik asosida olib 
borilsa, ularning ishlab chiqarish xarajatlari va moliya – xo‘jalik faoliyatining hisobi 

---

Nizomga asosan yuritiladi.
CHunonchi, jamiyat tomonidan olingan balans foydaga 
hisobot davrida sotilgan mahsulot tannarxiga yoki davr xarajatlariga yoki foydani 
kamaytirishga kiritilgan xarajatlar qo‘shiladi. Natijada soliqqa tortiladigan baza 
aniqlanib, undan foyda (daromad) dan ajratma solig‘i summasi hisoblanadi. 
Foydaning qolgan summasi sof foyda hisoblanib, u aksionerlar majlisining 
qaroriga binoan taqsimlanadi. Mehnat jamoasining tasarrufida, qolgan sof foyda, 
odatda, ikki maqsadga foydalaniladi: dividend to‘lashga va ishlab chiqarishni 
kengaytirish ham ijtimoiy ehtiyojlar uchun. Dividend har chorakda yoki bir yilda bir 
marta to‘lanishi mumkin. Oraliq dividend direktorlar kengashi tomonidan elon 
qilinib qat’iy belgilangan miqdorda bo‘ladi. Yillik dividendlar miqdori 
aksionerlarning umumiy majlisi tomonidan yillik ish natijasi bo‘yicha belgilanadi. 
Yillik dividendlarga oraliq hisoblangan dividendlar qo‘shilmaydi. Dividendlar 
hisoblash va to‘lash amaldagi Nizomga asosan rasmiylashtiriladi.