1. Xo’jalik hisobi mohiyati va uning ahamiyati

52. Buxgalteriya hisobining usullari.
Usul (metod yunoncha «metodos») tushunchasi ikki ma’noni bildiradi:
- ayrim voqealarni bilish, o‘rganish usuli
-alohida usul, harakat usuli yoki ko‘rinishi. 
Birinchi tushuncha kengroq ma’noga ega bo‘lib, har bir fan kabi buxgalteriya 
hisobi o‘z usuli bilan ta’riflanadi. Hisob yuritish tartibini belgilab beruvchi tarkibiy 
qism sifatida buxgalteriya hisobiga xos bo‘lgan quyidagi usullar ma’lum;
-hujjatlashtirish;
-inventarizatsiya;
-baholash;
-kalkulatsiya;
-buxgalteriya hisobi schyotlari;
-ikkiyoqlama yozuv;
-buxgalteriya balansi;
-hisobot.
Ushbu tushunchalar usul elementlari ham deyiladi. 
Ikkinchi ma’noda - alohida foydalaniladigan usullar ma’nosida qo‘llaniladigan 

---

usullar yig‘indisi hisobning uslubiyatini tashkil etadi.Uslubiyat ham, buxgalteriya 
hisobi oldida turgan maqsad va vazifalar ham ularni yechish imkoniyatlari, mavjud 
texnik va texnologik baza bilan belgilanadi. Usulning mazmuni - mazkur fanning 
predmeti, vazifalari va uning oldiga qo‘yiladigan talablar xususiyatlariga bog‘liq 
bo‘ladi. Ular buxgalteriya hisobi usulining tarkibiga kiradigan aniq usullarni 
belgilab beradi. 
52. Qo’shilgan va zaxira kapitallarini hisobga olish.
Aksioner jamiyatlarida qo‘shilgan kapitalning buxgalteriya hisobi 8400- 
«Qo‘shilgan kapitalni hisobga oluvchi schyotlar» ning quyidagi: 8410-«Emissiya 
daromadi» va 8420-«Ustav kapitalini shakllantirishdagi kurs farqi» schyotlarida 
hisobga olinadi.Ushbu schyotlar oddiy va imtiyozli aksiyalar bo‘yicha nominal 
qiymatidan ortiq olingan, shuningdek, ustav kapitalini shakllantirishda kursdagi 
farqlarning mavjud summalarini va ularning harakatini umumlashtirish uchun 
tayinlangan. Zaxira kapitalining tayinlanishi – sodir bo‘ladigan korxonaning balans 
zarari va boshqa to‘lovlarini qoplashdir. Ochiq tipdagi aksioner jamiyatlarida zaxira 
kapitalidan, foyda etarli bo‘lmagan yoki yo‘q bo‘lgan hollarda, imtiyozli aksiyalar 
bo‘yicha dividendlar to‘lash uchun ham foydalaniladi. Zaxira kapitalini to‘ldirish 
uchun asosiy vositalarning indeksatsiya fondi summasi ham yo‘naltiriladi.Zaxira 
fondi harakatining hisobi 8500-«Zaxira kapitalini hisobga oluvchi schyotlar» ning 
quyidagi: 8510-«Mulkni qayta baholash bo‘yicha tuzatishlar»; 8520-«Zaxira 
kapitali» va 8530-«Tekinga olingan mulk» schyotlarda hisobga olinadi.