1-тема. Маркетинг ҳәм оның раўажланыўының тийкарғы басқышлары

Товардың жасаў периоды ҳәм оның басқышлары.

Фирмалар өнимниң жағдайын анықлаўда оның жасаў периодын изертлеў таянады.Өнимниң жасаў периоды товардың базарға кирип келиўинен баслап, оның базардан шығып кетиўине шекем болған периодта әмелге асырылатуғын илажлардан ибарат концепция болып есапланады.Биринши мәрте товардың жасаў периоды концепциясын 1965 жылы Тедор Левитт тәрепинен жарияланған.

Товардың жасаў периоды төрт типке ажыратылады: өнимниң үлкен класының жасаў периоды ,өним түриниң жасаў периоды , өним маркасының жасаў периоды .Мәселен , бириншисине саат мысал қылып келтирсек, өним түрине болса қол сааты аспа саатларды келтириў мүмкин, қоллаў усылларына қарай қоңыраўлы саатлардан пайдаланыўды мысал етип келтириў мүмкин .

Маркетинг мақсетлеринде жасаў периодының улыўма төрт типи үйрениледи, фирма шеңберинде екинши ҳәм үшинши типлерине көбирек итибар бериледи. Бириншиси сол класқа кириўши өнимге талап пәсейетеўғын периодта, төртиншиси болса, бәсекелес фирманың дәрежесин анықлаў зәрүрлиги пайда болғанда қолланылады.
Товардың дәстүрий жасаў периодында төмендеги басқышлар ажыралып турады.

1. 
   ислеп шығарыў; 4. жетиклик;
   
2. 
   кирип келиў; 5. тойыныў;
   
3. 
   өсиў 6. банкрот;
   

Әмелде ҳәр бир өним ушын бул нәрсе ҳәр қыйлы келеди, айырым товарлар базарға кирип келиўиниң узақ периодын басынан кеширеди, басқасы тез кирип келеди, тарқалады, узақ мүддет сақланып турады.

Товардың жасаў периоды басқышларын анықлаўдың тийкарғы критериясы өним сатыў көлеми ҳәм пайда нормасы динамикасы болып есапланады.
Өним ислеп шығарыў (ИТТКИ) басқышы товардың барлық өмири дәуиринде айрықша басқыш болып есапланады. Өним ислеп шығарыў қаншаелли нәтижели әмелге асырылса, яғный жойбарластырылып атырған товар бойынша базар талабы ҳәм қарыйдар мүтәжин фирма ўақыт бойынша тезирек есапқа алса, усы басқышта қәрежетлер сонша кем болады. Фирма жаңа товар менен базарға тезирек шығады ҳәм зәрүр пайданы алады.
Кирип келиў басқышында сатыў көлеминиң кескин өсиўи менен ажыралып турады. Базар өнимин еле қабыл қылмаған баҳалар салыстырмалы жоқары болады.
Солай етип, бул период капитал шығынлар периоды есапланады, шығынлар кейиншелик пайда келтириўи мүмкин, яки өним ислеп шығарыўдан ўаз кешилетуғын болса, олар толық қәрежетлер есабына өткизиледи, яғный есаптан өшириледи.
Өсиў дәуиринде товар сатыў көлеми өсип барады–пайдаланыўшылар өнимди қабыл қылған ҳәм оған болған талап тәмийнленген болады.
Жетилисиў басқышы товар айланысын максималластырыў, базардың кеңейиўиниң даўам етиўи ҳәм абсолют өсиўи менен сәўлеленеди. Ислеп шығарыў ҳәм товар бөлистириў системасында таяр өним запаслары асып барады. Базарда интенсив бәсеке хүким сүреди. Жаңа модификациялы товарларды киритиў олардың ассортимент топарсын кеңейтиў ҳәм қарыйдарға жаңа хызмет көрсетиў усылларын киритиў интенсив инновация илажлары қураллар арқалы әмелге асырылады.
Тойыныў дәўиринде базар ҳәм баҳалар бир қалипте турады.
Сыпатсыз ҳәм бәсекеге шыдам бермейтуғын өнимлер базардан қысып шығарылады. Товар сатыў тезлиги барған сайын пәсейеди. Тойыныў дәуиринде фирманың улыўма мақсети, өнимниң барлық түрлери бойынша толық сатыўда кем-кемнен асырып барыўды тәмийинлеўге қаратылады.
Банкрот периодында өнимниң өтиўи қыйынласады, пайда кемейеди. Бул басқыш даўамында фирманың мақсети «Өним таярлаўды даўам еттириўден ибарат» болады.