1-тема. Маркетинг ҳәм оның раўажланыўының тийкарғы басқышлары

12.3. Коммуникация сиясатының әҳмиейти, мазмуны ҳәм мақсетлери.
Маркетингте коммуникация деп биз ҳәр түрли аудиториялар адресине, сондай-ақ, қарыйдарлар, сатыўшылар, тәмилеўшилер, акционерлер, басқарыў органларына фирмадан жиберилетин сигналлар жиындысын түсинемиз.
Коммуникация сиясаты (promotoion mix)-бул товарды базарға жылжытыў усыллары жиындысы.Коммуникацияның тийкарғы қураллары болып паблик рилейшнз -жәмиет пенен байланыс;реклама;сатыўды хошаметлеў,арнаўлы көргизбелер;жеке сатыў есапланады.
Реклама-бир тәреплеме ҳалық-аралық коммуникацияның төлеў түри болып, ол анық бир шығып,фирма хызметин тиккелей яки тиккелей қоллап-қуатлаўға хызмет етеди.
Жеке сатыў- бул «улчалик» коммуникация жеке еки тәреплеме болып «диалог» мақсети клиентин тоқтаўсыз тәризде ҳәрекетке келтириўге жоллаў. Бир ўақыттың өзинде фирма ушын мағлыўмат дереги б. т.

Жыллар	Басқыштың аты	Басқыштың тавсифномаси
1950-1960	Системасыз комуникация басқышы.	Коммуникатив сиясат үлкен рол ойнамайды, күнделикли талапты тәмийинлеў ушын товар усынысы көлемине концентрация бас мәселеси есапланады.
1960-1970	Товар коммуникациясы басқышы	Сатыўды пайда етиў кәрхана коммуникатив қураллардан пайдаланылады. Биринши жобаға реклама ҳәм сатыўды хошаметлеў шығады.
1970-1980	Мақсетли топар коммуникация басқышы.	Коммуникация фирмалар тәепинен пайда алыўға имкан бериўши мақсетли топарлар менен өз-ара тәсиринде клиентлер менен ушын жумсалады.
1980-1990	Бәсекели коммуникация баскышы	Коммуникатив шараятында өзгериўи ҳәм коммуникатив бәсеке көрсетиўдиң өсиўи кәрханадан коммуникацияны оптимал форма ҳәм қуралларын талап қылады.
1990-2010	Бәсеке ҳәм интеграцияланған коммуникация басқышы	Базарды раўажланыў динамикасы реклама танысыўларға медиа тарқатыўды формаластырыўға алып келеди. Интеграцияланған коммуникацияға өтиўди талап қылады.

Саўданы раўажландырыў-шахсий реклама ҳәм шахсий саўданы толтырыўшы ҳәмде товрады сатыўды тезлестириў ҳәм мәлим кеңейтириўге қаратылған ўақытша шараларды өз ишине алады.

Жәмийетшилик пенен байланыс-анық мақсетке қаратылған қарежетлер жәрдеминде шөлкем ҳәм оның түрли аудиториялары арасында, өз-ара бир-бирине түсиниў ҳәм исенимли руўхый жағдай жаратыўға хызмет қылады. Бул жердеги коммуникацияның мақсетли тек ғана сатыў емес, бәлким фирма хызметин қолап-қуўатлаў керек. Бул дәстүрий байланыс куралларынан тысқары төмендеги тиккелей комуникация түрлери: салонлар, ярмаркалар, көргизбели, почта арқалы тарқатыў, телемаркетинг, каталоглар арқалы саўда бар.
Коммуникация бәсеке, гүресинде жетискенлик факторы болып есапланады. Төмендеги маркетинг коммуникациясының басқышлары берилген.
Кәрхана өз фирмасының жақсы имджин жаратыў ушын көплеп коммуникатив процесслер менен өз ара келисиўине мәжбүр. Кәрхана товар менен бәсекелесип тереңирек, яғный базарды зәрүр мақсетли сегменти ҳәм қарыйдарлары итибарын ерисиўге гүресип жумсалады.
Кейинги коммуникатив сиясатта стратегик ҳәм тактик шараларды жумысға алыўшы тек комплекс жандасыўы имканияты қойылады. Буның ушын кәрханада исбилерменниң нтеграцияланған коммуникатив концепциясын жаратыў ҳәм раўажландырыў талап қылынады.
Интеграция коммуникатив процессиниң қасийетлери болып коммуникация куралы ҳәм процесси, тасыўшылар, формаларының ҳәр түрли есапланады.
Коммуникация төмендегише классификацияланады: контракт түри бойынша шахсий ҳәм шахсий болмаған ; тезлиги бойынша қатаң ҳәм тез;қолланыў жилиги бойынша жалғыз ҳәм көп мәртебелик;тәсир нәтижесине көре нәтижели ҳәм нәтижесиз.
Комуникация тасыўшылары сапаында менежмент (фирма басқарыўы); клиентлер;жәмиеет;бизнес бойынша шериклер.
Коммуникация процесси:
Хәр қандай коммуникация узатыўшы ҳәм қабыл етип алыўшы арасындағы сигналларын жазыў ушын сигналларды кодлаў-декодластырыў дизими жәрдеминде,өз-ара сигнал алмасыўын нәзерде тутады. Буннан келип шығып,коммуникация нәтижелилигиниң тийкарғы шартлери келип шығады.
Коммуникация мақсети: Узатыўшы қандай аудиторияға жетип бармақта ҳәм қандай жаўап алмақшы екенин анық билиуи керек.
Мағлыўмат таярлаў. Шексиз,қәридарлардың тәжрибесин ҳәм көзде тутылған аудиторияның мағлыўматларын декодлаў усылын есапқа алыў керек.
Каналларды режелестириў.Узатыўшы өз мағлыўматларын көзлеген аудиторияға ең жақсы жеткерип бере алатўғын канналлар арқалы узатыў керек.
Мағлымат нәтижелилигин-узатыўшының кери байланыс сигналлары бойынша көзленген аудиторияның узатылған мағлыўматлар жаўабын баҳалай алыўы керек.
Жоқарыда санап өтилген нәтижелик шартлери ҳар қандай маркетинг коммуникация дастүрине кириўши қарарлар топламын белгилейди.
Маркетинг коммуникациясының еки тикарғы қуралы – бул сауда хызметкерлери арқалы шахсли қатнаслар ҳәм реклама канналары арқалы шахыссыз қатнаслар.
Жеке саўда нәтижелилиги рекламадан бирқанша көп есапланады. Рекламаның утысы оның баҳасында:реклама жәрдеминде бир қатнастың өзи сауда агентиниң визитидан бирқанша арзан.
Реклама қысқа ўақыт аралығында аудиториялар менен қайта қатнас жасаўға имкан берсе,агент болса аз сандағы клиентлермен қатнаста жасайды.
Агент шексиз тәсир етип қарыйдардан дәрхал бўйыртпа алыўы мүмкин халда,рекламаның танықлылығы ҳәм имиджы арқалы тасир етиў нәтижеси белгили ўақыттан соң алынады.
Соның ушын коммуникацияның жеке тәсири екинши дәрежели болған халларда экономика ҳәм ислеп шығарыў нәзеринде рекламадан пайдаланыў мақсетке муаппық.
Коммуникацияның тийкарғы формасы рекламадүр.
Реклама агентлиги-бул реклама бериўшилер ушын қанигелестирилген хызмет түрлерин усыныс етиўши қуралдүр.Басқаша етип айтқанда реклама агентлиги бул ижодий ходимлар ҳәм коммерсатлардан ибарат,ғарезсиз кәрханадүр. Ол өз товары ушын қарыйдар излеп атырған бўйыртпашыларға реклама таярлайды ҳәм оны реклама қуралларында жайластырады.
Реклама қураллары-ҳалық-аралық хабар (телевизор,радио, газета журнал), қайсы рекламаны кең тыңлаўшылар санасына жеткизиўши реклама бериўшилер.
Журнал, газеталар, телевидение ҳәм радиостанциялар өзлериниң но реклама мазмунына керекли тыңлаўшыларды топлайды, реклама бериўшилер болса оларға усыныс етиў имканына ийе болады.
Саўда рекламасының өзине тән қәсийетлери қарыйдарлады таңлаў ҳәм шақырыўдан ибарат. Соның менен бирге саўда рекламасы халық саламатлығы ушын товарлардың айрым түрлерин тутыныўға көбейтиў мақсетинде оларға тәсир етиў қуралы.
Реклама саўда мәдиниятын асырыўға көмеклесиў керек. Реклама жақсы жолға қойылған болса, қарыйдарлар өзлерине керекли товарларды тез таўып, аңсат ҳәм көп ўақыт өткермей сатып алатуғын болады. Сол себебли товар сатыў тезлетиледи, саўда хызметкерлериниң мийнетиниң нәтийжелиги артады, машқала шығынлары кемейеди.
Саўда рекламасы жеке ҳәммеге мәлим болған гейбир товарлар ҳаққында пайдалы мағлыўматлар бериў сол товардың қәсийетлери, қуны,оларды ислетиў усыллары түсиндириўи керек.