1 Меҳнат ҳуқуқининг услублари

121) Меҳнат низоларини бўйсуниш тартибида кўриш. Жавоб юқ. Ўзинг ёз122)Меҳнат низолари комиссияси ва уни корхоналарда тузиш тартиби Mehnat nizolari komissiyasi korxona, muassasa va tashkilotlarda yuz bergan mehnat nizolarini ko‘rib chiqishi shart bo‘lgan boshlang‘ich bosqichdir. Mehnat nizolari komissiyasi yakka mehnat nizolarini ko‘radi. Mehnat nizolarini ko‘ruvchi komissiyalar quyidagi masalalarga taalluqli nizolarni ko‘rib chiqadi: 1) belgilangan ish normalari va ishbay baholarning qo‘llanishi, shuningdek ish normalarining bajarilishini ta’minlovchi mehnat shartsharoitlari; 2) boshqa ishga ko‘chirish va ko‘chirilgan taqdirda, unga mehnat haqi to‘lash; 3) mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusisiz bekor qilish; 4) ish normasi bajarilmagan, bekor turib qolingan va sifatsiz mahsulot ishlab chiqarilgan hollarda mehnatga haq to‘lash; 5) ish vaqtidan tashqari soatlar va tungi vaqtda ishlaganlik uchun haq to‘lash, dam olish va bayram kunlarida ishlaganlik uchun kompensatsiya berish; 6) ishdan bo‘shatilganda nafaqa to‘lash; 7) maxcyc ish kiyimi, maxsus poyafzal, individual himoya vositalari, sut yoki shunga teng boshqa oziq-ovqat mahsulotlari berish. Umuman olganda, mehnat nizolari komissiyasi mehnat to‘g‘risidagi qonunlar, jamoa shartnomalari, jamoa kelishuvlari va mehnat shartnomalari, qoidalar, nizomlar hamda yo‘riqnomalarning qo‘llanishi bilan bog‘liq mehnat nizolarini ham ko‘radi. Ular quyidagi masalalarga taalluqli nizolarni ko‘rib chiqishga haqli emaslar: 1) ish normalarini (ish vaqtining me’yorini), lavozim maoshlarini o‘zgartirish va tarif stavkalarini belgilash, shtatlarni o‘zgartirish; Umuman olganda, mehnat nizolari komissiyasi mehnat to‘g‘risidagi qonunlar, jamoa shartnomalari, jamoa kelishuvlari va mehnat shartnomalari, qoidalar, nizomlar hamda yo‘riqnomalarning qo‘llanishi bilan bog‘liq mehnat nizolarini ham ko‘radi. 123)Меҳнат низолари комиссиясининг ваколатлари. Jamoa shartnomasida, agar u tuzilmagan bo`lsa, ish beruvchi va kasaba uyushmasi qo`mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi o`rtasidagi kelishuvda mehnat nizolari komissiyasini tuzish nazarda tutilishi mumkin. Mehnat nizolari komissiyasi ish beruvchi va kasaba uyushmasi qo`mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi tomonidan tenglik asosida tuziladi. Komissiyaga kasaba uyushmasi qo`mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi tomonidan ajratilgan a`zolar tegishli organning qarori bilan, ish beruvchining vakili esa uning buyrug’i bilan tasdiqlanadi. Mehnat nizolari komissiyasining har bir majlisida raislik vazifasini ish beruvchi, kasaba uyushmasi qo`mitasi yoki xodimlar boshqa vakillik organining vakillari navbatma-navbat bajaradi. Qoidaga ko`ra bir majlisning o`zida raislik va kotiblik vazifasini bir tarafning vakillari bajarishi mumkin emas. Komissiyaning har bir majlisida taraflar tomonidan keyingi majlisning raisi va kotibi tayinlanib, ularga majlisni tayyorlash va chaqirish vazifasi yuklatiladi. Mehnat nizolari komissiyasining miqdoriy tarkibi va vakolat muddati jamoa shartnomasida, agar u tuzilmagan bo`lsa, ish beruvchi bilan kasaba uyushmasi qo`mitasi yoki xodimlar boshqa vakillik organining o`zaro kelishuviga binoan belgilanadi. Basharti xodim mustaqil ravishda yoki kasaba uyushmasi qo`mitasi yoxud xodimlarning boshqa vakillik organi ishtirokida ish beruvchi bilan bevosita olib borgan muzokaralarida mavjud kelishmovchilikni hal eta olmagan bo`lsa, nizo mehnat komissiyasida ko`rib chiqiladi. Mehnat nizolarini ko`rib chiqishning o`zgacha tartibi bundan mustasno. Mehnat nizolari komissiyasi ariza berilgan kundan e`tiboran xxxxx kun muddat ichida mehnat nizosini ko`rib chiqishi shart. Nizo ariza bergan xodimning ishtirokida ko`riladi. Xodimning yozma arizasi bo`lgandagina nizo uning ishtirokisiz ko`rib chiqilishi mumkin.