1 Меҳнат ҳуқуқининг услублари

128)Меҳнат низоларини ҳал қилишни сўраб мурожаат этиш муддатлари. Agar ishdan bo‘shatish ta’rifining noto‘g‘riligi xodimning ishga joylashishiga to‘sqinlik qilsa, bir vaqtning o‘zida unga majburiy progul vaqti uchun o‘rtacha ish haqi to‘lash to‘g‘risida qaror chiqariladi, biroq bu muddat bir yildan oshmasligi kerak. Bunday hollarda mehnat daftarchasiga kiritilgan yozuvlar haqiqiy emas deb hisoblanadi, xodim esa mehnat daftarchasining haqiqiy emas deb topilgan yozuvi qayd etilmagan dublikatini berishni talab qilishga haqlidir. G‘ayriqonuniy ravishda ishdan bo‘shatilgan yoki boshqa ishga o‘tkazilgan xodimni avvalgi ishiga tiklash, ishdan bo‘shatish sababining ta’rifini o‘zgartirish, shuningdek xodimga ish haqi berish to‘g‘risidagi qarorlar darhol ijro etilishi lozim. Agar qarorning ijrosi ish beruvchi tomonidan kechiktirilsa, sud unga kechiktirilgan davr uchun o‘rtacha ish haqi yoki shu ish haqi o‘rtasidagi farqni to‘lash to‘g‘risida ajrim chiqaradi. Fuqarolik-protsessual kodeksning 131-moddasiga ko‘ra, mehnat nizolari birinchi instansiya sudi tomonidan 10 kunlik muddat ichida ko‘rilishi lozim. Shuningdek, ishning boshqa muddatda ko‘rilishi ham Fuqarolik protsessual kodeksida belgilangan. Mehnat ishlarini sudda ko‘rish uchun tayyorlash alohida ahamiyatga egadir. Sudya ishni ko‘rishga tayyorlashga kirishganda FPKning 158–160-moddalari talablarini aniq bajarishi lozim. Ishga tiklash to‘g‘risidagi va boshqa nizolar bo‘yicha mehnat nizolari komissiyasining qarori ish beruvchi va kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoxud xodimlar boshqa vakillik organining vakillari o‘rtasidagi kelishuvga binoan qabul qilingan taqdirda, sud qarorning nusxasini talab qilib olishi kerak. Sudlar mehnat intizomini buzish bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarni ko‘rganda, xodimning mehnat intizomini buzadigan xatti-harakatlarni qilgan-qilmagani, ish beruvchi unga nisbatan ta’sir etish choralarini qo‘llagan-qo‘llamaganini aniqlashi kerak bo‘ladi. Da’vogar da’vodan har vaqt voz kechishga haqli bo‘lgani tufayli mehnat nizolarining sudda ko‘rilishi kelishuv bitimi bilan tugatilishi mumkin. Mehnatga oid ko‘p masalalar mehnat qonunchiligi bilan tartibga solinganligi tufayli bunday masalalar yuzasidan kelishuv bitimlarini tuzish kamdan-kam uchraydi. Ishga tiklanish to‘g‘risidagi da’vo qanoatlantirilganida, xodimning qayerga va qanday ishga (mansabga) tiklanishi lozimligi qarorda ko‘rsatiladi.