1-mavzu: O’qituvchining nutqiy kompetensiyasini rivojlantirish fanining maqsad va vazifalari

epideyktik
, ya’ni tantanali notiqlikdir. 
Epideyktik 
nutq ko‘rinishi notiqlik san’atiga bo‘lgan katta qiziqishning mahsuli 
bo‘lib, faqatgina suxanpardozlik maqsadini ko‘zda tutardi. Bu nutqdan ko‘zlangan 
maqsad, o‘z notiqlik mahoratini namoyish etish, notiqlik san’atining barcha 
imkoniyatlarini ishga solib, tinglovchilarga estetik zavq bag‘ishlashdan iborat edi. 
Epideyktik notiqlikda balandparvoz so‘zlar ishlatilar, shu bois ham bunday nutq 
matnini tayyorlash anchagina izlanishni talab qilardi. Natijada logograflar 
o‘zlaridan oldingi notiqlarning merosiga va xalq og‘zaki ijodiga murojaat eta 
boshladilar. Shu tufayli chiroyli so‘zlash san’ati asta-sekin shakllanib, badiiy 

---

4 
adabiyotning rivojida muhim ahamiyat kasb etdi, ya’ni tragediya, komediya va 
roman janrlarining tug‘ilishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. 
Eng muhimi, notiqlik san’atining rivoji adabiy tilning shakllanishiga, 
shuningdek, notiqlik san’ati nazariyasi bo‘lmish “Ritorika” ilmining vujudga 
kelishiga sabab bo‘ldi. Rimdagi barcha shoirlar va notiqlar shu maktabdan, ya’ni 
ritorika maktabidan ta’lim olganlar. 
Notiqlar tomonidan yaratilgan nutq matnlari nasriy va poetik ijod namunasi 
sanalgan. Tantanali nutq matnlari shu qadar go‘zal, silliq, badiiy va lingvistik 
bezaklarga boy holda tuzilganki, ularni o‘qib chiqishning o‘zi ham katta zavq-
shavq beradi. Iste’dodli notiq talqinida esa bu nutqlar ajoyib artistona ijrochilikka 
aylanib ketgan va tinglovchilarga katta estetik zavq bag‘ishlagan. Shu nuqtai 
nazardan Yunon notiqligining epideyktik ko‘rinishi o‘z ijtimoiy mavqeiga ko‘ra 
badiiy-estetik ijod xarakteriga ega bo‘lgan. Umuman, yozma adabiyotning paydo 
bo‘lishida, nafis adabiyotning go‘zal lirik shakllarining yuzaga kelishida 
epideyktik notiqlikning ta’siri juda katta bo‘lgan. 
Yunonistonda bo‘lganidek, Rimda ham notiqlikning, asosan, uch turini 
ko‘rsatish mumkin: 
1.