1-mavzu: O’qituvchining nutqiy kompetensiyasini rivojlantirish fanining maqsad va vazifalari

I.
 
Siyosiy yoki kengash nutqi: 
1.Ishontirish nutqlari.
2.Fikridan qaytaruvchi nutqlar. 
Bunda notiq foyda va zarar kategoriyasidan kelib chiqib nutq so‘zlagan. 
II.
 
Tantanali yoki epideyktik tur: 
 

---

1.Maqtov nutqlari. 
2.Tanbeh nutqlari. 
Bunda notiq yaxshilik va yomonlik kategoriyasidan kelib chiqib nutq so‘zlagan. 
III.
 
Sud notiqligi: 
1.Ayblash nutqi. 
2.Himoya nutqi. 
Bunda notiq haqiqat va nohaqlik kategoriyasidan kelib chiqib nutq so‘zlagan. 
Notiqlik san’atining 3 manbai va 3 maqsadi klassifikatsiya qilingan: 
1.Tabiiy iste’dod. 
2.Nazariy bilim. 
3.Amaliy mashqlar. 
Notiqlik san’atining 3 maqsadi: 
1.
Ishontirish. 
2.
Rohatlantirish. 
3.
Hayajonlantirish. 
Nutq matni ustida ishlash jarayoni 5 qismdan iborat bo‘lgan: 
1.
Materialni topish. 
2.
Materialni joylashtirish. 
3.So‘zda bayon qilish, yozish. 
4.Eslab qolish. 
5.Talqin etish. 
O‘sha davr nazariyotchilari birinchi ish muayyan mavzuni aniqlab olish, 
so‘ngra shu mavzuga xos bo‘lgan va uni yorituvchi faktlarni o‘rganish va ularni 
to‘plash, 2-to‘plangan va o‘rganib chiqilgan fakt va hujjatlarni reja asosida 
joylashtirish, 3-nutqqa qo‘yilgan talablar asosida, ya’ni to‘g‘rilik, aniqlik, o‘rinlilik 
va yuksaklikka rioya qilgan holda yozma shaklda bayon etish, 4- matnni xotirada 
saqlab qolish, 5-notiq va nutq sha’niga mos ravishda nutq so‘zlash jarayoni 
bo‘lishini ishlab chiqqanlar. Birinchi navbatda kirish qismini yaxshilab belgilab 
olish, ikkinchidan, uni bayon qilish, uchinchidan dalillarni keltirish, to‘rtinchidan, 
haqiqiy xulosalarni keltirish turgan. 
Xullas, olim M.Gasparov aytganidek, antik qoidalar “yosh notiqlar uchun 
yaxshi maktab, etuk notiqlar uchun yaxshi quroldir”.
11
SHuning uchun antik 
notiqlik sirlarini o‘rganish, ularning eng ilg‘or xususiyatlarini o‘zlashtirish va 
amalda qo‘llay olish maqsadga muvofiqdir.