1. Мавзу: Фойдали қазилма конларини ер ости услида қазиб олишнинг умумуий тартиби

ЕЛЕКТРОДЕТОНАТОРЛАР
Електродетонатор бу электр алангалантигичли КД бўлиб, саноат Пмлари ёки ДШда бошланғич импулсни юзага келтириш вазифасини бажаради.



Бирданига портлайдиган эД – 8 – Ж электродетонатори:
1-гилза; 2-детонаторнинг бирламчи ва иккиламчи зарядлари; 3-икки қатламли алангалантирувчи головка; 4-кўприкча; 5-електр ўтказгичлар (симлар); 6-пластик қопқоқча.

ЕДлар қуйидаги белгилари бўйича турларга ажратилади:

• 
  Инитсияловчи ПМ зарядининг тури ва миқдорига кўра: шақилдоқ симоб-тетрилли ва азид-тетрилли.
  
• 
  Ишга тушиш вақтига кўра: бирданига портловчи, қисқа секинлаштирилган ва секинлаштирилган.
  
• 
  Конструктив тузилиши ва қандай мақсадда қўлланилиши бўйича: умумий шароитларга мўлжалланган, сейсмик разведка ишларига мўлжалланган, нефт скважиналарини торпедалашга мўлжалланган ва бошқ.
  
• 
  Қўлланиш шароитига кўра: қуруқ ёки сувли жойларда қўлланувчи, газ ва чанг бўйича хавфли ёки хавфсиз шароитларда қўлланувчи.
  
• 
  Қувватига кўра: нормал ва юқори инитсиялаш қувватига эга бўлган эД лар.
  

Картон қутига бирданига портлайдиган эДлар 40-70 донагача (симининг узунлигига боғлиқ ҳолда), қисқа секинлатилган ва секинлаштирилган эДлар 40-60 донагача солиниб (5-10 қатордан) қадоқланади.
ДЕТОНАТСИЯЛОВЧИ ШНУР
Детонатсияловчи шнур КД ёки эД ёрдамида узоқ масофада жойлашган саноат портловчи моддалари зарядини детонатсиялаш учун қўлланилади.
ДШ маркази юқори бризантли ТЕН портловчи моддасидан тузилган бўлиб, унинг усти спиралсимон кўринишда ип ўрамлар билан ўралган бўлади. Оралиқ ўрами лак билан бўялган бўлади.
ДШ КД ёки эД ёрдамида портлатилади. Шнурнинг зарба, олов ва олов учқунига сезгирлиги паст бўлиб, монтаж ишларида уни ёғоч досканинг устига қўйиб пичоқ ёрдамида кесиш мумкин. Лекин шнур жангавор патрон ёки зарядга туширилган бўлса уни кесиш таъқиқланади.
Шнурнинг парафинли изолясияси унинг сувга чидамлилигини 12 соат ва ундан ҳам кўпроқ вақт давомида сақлашини таъминлайди.