1-мавзу. Боғловчи моддалар р е ж а

Оҳакнинг қотиши, хоссалари ва ишлатилиши. Гидравлик оҳак таркибидаги кальций оксиди аслида ҳавода қотадиган оҳакнинг ўзгинаси. Шунинг учун ҳам ана шу компонент қотаётганида содир бўладиган жараёнлар ҳавода қотадиган оҳак қотаётганда рўй берадиган жараёнларга ўхшайди.
Сув бўлганида кальций оксиди Са(ОН)₂ гача гидратланади. Оҳак хамиридаги сувнинг буғланиши Са(ОН)₂нинг кристалланишига ва қоришма ёки бетоннинг секин-аста мустаҳкамланишига ёрдам беради. Са(ОН)₂ карбонланиши натижасида янада мустаҳкамлана боради. Қоришма юзасида кальций карбонатнинг ҳосил бўлиши оҳак буюмлар мустаҳкамлиги ва сувга чидамлилигини бирмунча оширади.
Оҳакнинг иккинчи компоненти-гидравлик моддалар (кальций силикатлари, алюминатлари ва ферритлари) ўзгача қотади. Кальций силикат, алюминат ва ферритлари сув билан ўзаро таъсир этишганида тегишли моддаларнинг гидратларини ҳосил қилган ҳолда гидратацияланади: 2CаОSiО₂ nH₂О; CаОАl₂О₃nH₂О ва 2CаОFе₂О₃ nH₂О. Гидратлар коллоид, ёпишок кўринишда ва шу билан бирга пластик масса ҳолида ҳосил бўлади. Оҳак хамир суви буғлананади ёки гидратацияланадиган моддалар шимганида коллоид массалар коагуляцияланади (зичланади). Коллоид массаларнинг янада мустаҳкамланиши уларнинг кристалланишига боғлиқ.
Гидравлик оҳак қотаётганда аввало ҳавода қотиш, сўнгра гидравлик қотиш жараёнлари рўй беради. Шу сабабли, гидравлик оҳак қотиши учун аввалига қуруқ ҳаво шароитлари, сўнгра (кальций силикатлари, алюминатлари ва ферритлари гидратацияланиши учун) нам шароитлар яратиш талаб қилинади. Оҳак таркибида гидравлик моддалар қанчалик кўп бўлса қотишининг биринчи даври (қуруқ-ҳаво шароитларида) шунчалик қисқа бўлади.
Гидравлик оҳак хоссалари мустаҳкамлиги, ҳажман текис ўзгариши ва майда туйиш даражаси билан характерланади. Гидравлик оҳакнинг мустаҳкамлиги тахминан қуйидаги жадвалдаги кўрсаткичлар билан характерланади. Оғирлиги 1 бўйича 1:3 таркибда тайёрланган қаттиқ қоришмадан шиббалаб ясалган, қирраси 7,07 см кублар ва саккизликлар кўринишидаги намуналар синалади
Жадвалда кўриниб турибдики, кучли ва кучсиз гидравлик оҳаклар нормал қотиш учун турли шароитлар талаб қилинади. Кучсиз гидравлик оҳакни сувга солгунча 21 сутка, кучли гидравлик оҳакни эса атиги 7 сутка ҳавода сақлаш керак.