1-мавзу. Боғловчи моддалар р е ж а

9-мавзу Гидравлик боғловчи моддалар
Р Е Ж А
1.Гидравлик оҳак ишлаб чиқариш жараёни, хом ашёси.
2. Гидравлик оҳакнинг қотиши
3. Гидравлик оҳакнинг хоссалари ва ишлатилиши
Таянч сўз ва атамалар: гидравлик оҳак, гидравлик модуль, технологик схема, шахта печь, айланма печь, мергель оҳактош, куйдириш зонаси, гидравлик модда, майдалик, мустаҳкамлик.
Сув, нам ва қуруқ шароитда қотиш хусусиятига эга бўлган гидравлик боғловчиларга гидравлик оҳак, портландцемент ва унинг турлари ҳамда махсус тампонаж, кенгаювчан, киришмайдиган, рангли, глинозем цементлар киради.
Одатда таркибида 6 дан 20% гача гил аралашма бўладиган мергель оҳактошларни эритиб, бир-бирига ёпишиб қолмайдиган даражада куйдириб, кейин майда туйганда ҳосил бўладиган боғловчи моддага гидравлик оҳак дейилади.
Гидравлик оҳак туйилган сўндирилмаган («туйилган сўндирилмаган оҳак») ва кукун ҳолигача сўндирилган (майда туйилган сўнмаган заррачалар аралашмаси билан) оҳак ҳолида ишлаб чиқарилади.
Қотиш тезлиги ва механик жиҳатдан қанчалик мустаҳкамланишига қараб, гидравлик оҳак иккига бўлинади: кучли гидравлик оҳак ва кучсиз гидравлик оҳак.
Оҳакнинг гидравлик даражаси гидравлик (асосий) модуль (м) миқдори билан аниқланади. Гидравлик модуль оҳак (хом ашё) таркибидаги кальций оксиди ва кислота оксидлари (йиғиндиси)нинг миқдор нисбати билан ифодаланади:

Оҳакда фақат ҳавода қотадиган СаО қанчалик кўп, яъни асосий модуль қанчалик катта бўлса, унинг гидравлик хоссалари шунчалик паст бўлади, чунки СаО кўп бўлса, ана шундай хоссаларга эга бўлган бошқа моддалар (кальций силикат, алюминат ва ферритлар) кам бўлади.
Гидравлик оҳакни гидравлик модулининг миқдори 1,7-9 га тенг. Гидравлик модули 1,7-4,5 га тенг бўлган оҳак кучли гидравлик оҳак, модули 4,5-9 гача бўлган оҳак кучсиз гидравлик оҳак ҳисобланади. Гидравлик модуль 9 дан ортиқ бўлса, оҳак амалда гидравлик хоссаларга эга бўлмайди ва у ҳавода қотадиган оҳак ҳисобланади.
Икки кальцийли силикат (2СаОSiО₂), икки кальцийли феррит (2СаОFО₂) ва бир кальцийли алюминат (СаОАl₂О₃) куйдирилаётганда ҳосил бўладиган ва куйдириш маҳсулотини гидравлик хоссали қиладиган бирикмалардан ҳисобланади. СаО нинг SiО₂, Аl₂О₃ва Fе₂О₃ларни кўрсатилган бирикмалар тарзида боғлай оладиган энг кўп миқдори 1,7-1,8 оғирлик қисмини ташкил қилади.