1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

СН₂ОН СН₂ОН

D — glyukoza D — fruktoza saxaroza

Laktoza (sut shakari). Laktoza sut tarkibida (sigir sutida 4—5,5% ayollar sutida 5,5 — 8,4%) bo’ladi. Shuning uchun u sut shakari deb ataladi. Laktoza gidrolizlanganda glyukoza va uning izomeri — galaktoza xosil bo’ladi.

C ₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O C₆H₁₂O₆ + C₆H₁₂O₆

Laktoza glyukoza galaktoza

Laktoza qaytaruvchi disaxaridlarga kiradi, ya’ni uning molekulasida erkin yarim atsetal gidrooksid gruppasi bor.

SHAKARGA O’XSHAMAGAN POLISAXARIDLAR

Polisaxaridlar tabiiy yuqori molekulyar moddalar bo’lib tabiatda juda ko’p tarqalgan xamda inson va xayvonlar xayotida muxim ro’l o’ynaydi. Masalan: ulardan biri – kraxmal asosiy oziq modda, boshqalari selyuloza organizm uchun nixoyatda muxim qoldiqlaridan tashkil topgan bo’lib, ular kislotalar yoki enzimlar ta’sirida gidrolizlanganda monosaxaridlar xosil bo’lsa, bunday polisaxaridlar goiopolisaxaridlar deb ataladi. Gemitstselyuloza geteropolosaxaridlar jumlasiga kiradi.

Kraxmal. Kraxmal (C₆H₁₀O₅)_p tabiiy polimer modda bo’lib, asosiy zapas oziq modda sifatida o’simliklar tarkibida uchraydi. U kartoshka tuganaklarida 20% ga yaqin makkajo’xori donida 70% gacha guruchda 80% ga yaqin kraxmal bor.

Kraxmal yod ta’sirida ko’k rangga kiradi. U qaytaruvchi xossasiga ega emas, ya’ni feling suyuqligini qaytarmaydi.