1-ma’ruza kirish. Metrologiya asoslari. Reja

Optimetrda optik richag prinsipi ishlatilgan: richagning kichik elkasi bo‘lib a masofasi, katta elkasi bo‘lib ob’ektivning F fokus masofasi xizmat qiladi. Optimetrni shkala bo‘yicha ko‘rsatish diapazoni 0,1 mm, o‘lchash diapazoni 0-350 mm. O‘lchash kuchi 0,5-2 n, o‘lchash xatoligi
±(0,2 + 0,7) mkm. Gorizontal proeksiyalash optimetrlar shkalasining bo‘linmalar qiymati 1 mkm bo‘lib, shkala ekranga proeksiyalanadi. Ekranli priborlar okulyarli priborlardan murakkab va kimmat, lekin ishlatishda qulay.

Gorizontal optimetr

Vertikal optimetr

Optimetrlarni shkala bo‘yicha ko‘rsatish diapazoni kichik bo‘lgani uchun bular faqat taqqoslab o‘lchash uchun ishlatiladi. 0-350 mm orasidagi o‘lchamlar uchun vertikal va gorizontal uzunlik o‘lchagichlardan foydalangan qulayrok. Bu optik-mexanik priborlarning bo‘linmalar qiymati 0,001mm. Uzunlik o‘lchagichlar vertikal IZV-1, kompakt IZV-2, ekranli gorizontal IKU-2 shakllarda ishlab chiqiladi.

Murakkab tanasimon detallar uchun, katta uzunliklarni aniq o‘lchash uchun, teshiklar o‘qlari orasidagi masofalar va b. uchun bir koordinatli IZM turdagi o‘lchash mashinalari ishlatiladi. Buni o‘lchash chegarasi 1000mm.

Odessa frezalash stanoklari zavodida ishlangan o‘lchash mashinasi uch koordinata bo‘yicha quyidagi chegaralar bilan o‘lchaydi: X-100mm, Y-250mm, Z-150 mm. Xar bir koordinata bo‘yicha bo‘linmalar qiymati 0,5 mkm.

YOrug‘lik nurlari interferensiyasi xodisasiga interferometr degan o‘lchash priborlari asoslangan. Bular kontaktli va kontaksiz bo‘lib, o‘zgaruvchan bo‘linmalar qiymatiga ega:

0,05-0,2 mkm. CHiziqli o‘lchamlarni va mashina, priborlar ko‘zg‘aluvchan kismlarining siljish masofalarini o‘lchash xatoliklari interferometrlarda ± 0,01 - 0,03 mkm tashkil etadi.

Asbobsozlik va universal mikroskoplar burchak va chiziqli o‘lchamlarni o‘lchash uchun ishlatiladi. Asbobsozlik mikroskoplar kichik MMI va katta BMI modellarda ishlanadi. Universal mikroskoplar asbobsozlik mikroskoplardan kattaroq o‘lchash diapazoni va yuqorirok aniqlik bilan farq qiladi. Eng ko‘p tarqalgan modellari UIM-21 va UIM-