Optik-mexanik o'lchash asboblari

Optik-mexanik va optik asboblar.
Optik-mexanik o'lchash asboblari o'lchov laboratoriyalarida va kalibrlash o'lchamlarini, parallel uzunlik o'lchovlarini, aniq mahsulotlarni o'lchashda, shuningdek faol va passiv monitoring qurilmalarini sozlash va sinovdan o'tkazish uchun keng qo'llaniladi. Ushbu qurilmalar optik davr va mexanik uzatmalarning kombinatsiyasiga asoslangan.Optik-mexanik o'lchash vositalari quyidagilardan iborat: prujinali-optikli o'lchash boshlari (optikatorlar), optometrlar, ultraoptikatorlar,uzunlik o'lchagichlar, o'lchash apparatlari, interferometrlar va boshqa ko'plab qurilmalar.
Optikator (GOST 10593-74) (2.22-rasm) mikrotor bilan bir xil printsip asosida qurilgan, ammo uning asosiy kamchiliklari yo'q.Buralgan bronza lentada 4 oyna qotirilgan 3,bu belgining shkala tasvirini o'lchamiga nisbatan aks ettiradi, qaysiki shkala 2 da shtrix belgi 7 rasmini ko`rsatadi. Shtrix belgi kondensor 8 lampochka 1 orqali yoritiladi, oynadagi obyektiv 6 , ya`ni uning fokusida joylashgan, orqali tashkil qilinadi. O`lchov sterjini 5 joylashtirilganda va lenta shkala bo`yicha aylantirilganda shtrix ko`rsatkichi harakatga keladi. Oynalardan yaqqol ko'zga tashlanadigan yorug'lik chizig'i tarmoqli o'rta qismini ochishning bir xil burchagidan ikki marta katta burchakka tortiladi.Optikatorning sezgirligi mikrometrning sezuvchanligidan ikki barobar ko'proq va butun o'lchovdagi xato 0,4 mm dan oshmaydi.
Optikatrlarning asosiy metrologik xususiyatlari 2.11 jadvalda keltirilgan.
1.11-jadval.
Optik-mexanik qurilmalarning asosiy metrologik xususiyatlari

Qurilmaning nomi va turi	Shkalaning bo`linish qiymati, mkm	O`lchov chegarasi, mkm	Shkalaning biron bir qismida ruxsat etilgan xatolik chegarasi 100 barda, mkm	Eng katta o'lchash kuchi (o'lchash kuchining tebranishi)	Ko`rsatkichlar variatsiyasi, mkm
Optikatorlar (GOST10593-74) 01П 02П 05П 1П	0,1 0,2 0,5 1,0	24 50 100 250	±0,05 ±0,1 ±0,2 ±0,4	1,5 (0,3...0,5) 1,5 (0,3...0,5) 1,5 (0,3...0,5) 1,5 (0,3...0,5)	0,03 0,06 0,15 0,30
Optimetrlar (GOST 5405-75): OB-100 OB-200 OГ-500	0,2 1,0 1,0	±25 ±100 ±100	±(0,07... 0,1) ±(0,2...0,3) ±(0,2...0,3)	2,0 2,0 2,0	0,02 0,1 0,1
Ultraoptometrlar ИКП-2	0,2	±25 ±83	±0,1 ±0,1	0,5 … 1,5 0,5 … 1,5	― ―
Optikuzunliko'lchagichlari (GOST14028-68) ДВО ДВЭ ДГЭ	1,0 1,0 1,0	0 ….. 100 mm 0 ….. 100 mm 0 ….. 100 mm	(1,4+1/100) (1,4+1/100) (1,4+1/100)	2,0 2,0 2,5	0,4 0,4 0,1
O`lchash mashinalari (GOST 10875-76)	Metrli shkala uchun – 100 mm, 100 mm li shkala uchun – 1 mm, O`lchov asboblari uchun – 0.001 mm	O`lchash chegarasi 1 m 2 m 4 m