1-маъруза «бошқариш системаларининг структуравий тахлили» фанига кириш

5.4-расм. Биринчи тартибли статик звенонинг вақт характеристикалари: а — ўтиш ҳарактеристикаси; б — импульсли ўтиш характеристикаси; в – бурчак остида таъсир берилгандаги ўтиш характеристикаси

Геометрик йўл билан доимий вақтни экспонентага ўтказилган урунманинг вақт ўқига туширилган проекцияси орқали аниқлаш мумкин. Бунда ўтказилган урунманинг уруниш нуқтасидан янги ўрнатилган қиймат чизиғигача кесма ўтгазилади. Ушбу кесманинг вақт ўқидаги проекцияси звенонинг доимий вақтини ифодалайди (5.4,а-расм). 5.4,а-расмдан кўринадики, экспонентанинг ихтиёрий нуқтасидан ўтказилган урунма ва янги ўрнатилган қиймат чизиғи кесишувидан хосил бўладиган кесманинг проекцияси бир хил бўлади. Доимий вақтнинг геометрик маъноси τ=0 бўлганда:

(5.17)

Биринчи тартибли статик звенонинг ўтиш характеристикаси (ўтиш эгрилиги) қуйидаги хусусиятларга эгадир:
Доимий вақтнинг геометрик маъносини инобатга олиб, унга қуйидагича аниқлаш киритиш мумкин. Звенонинг доимий вақти деб звенонинг киришига бирлик поғонали таъсир берилганда, чиқиш қийматининг ўзгармас тезлик билан янги қийматга эришишига сарфланган вақтга айтилади.

• 
  чиқиш катталигининг янги ўрнатилган қиймати статик кучайтириш коэффициентига тенг, яъни,
  
• 
  τ = 0 нуқтада чиқиш катталигингинг ўзгариш тезлиги h, K/T га тенг;
  
• 
  τ = 0 нуқтада ўтиш эгри чизиғига ўтказилган урунма τ = Т нуқтада асимптота билан кесишади;
  
• 
  урунма чизиғининг асимптотадаги проекцияси Т га тенг ва уруниш нуқтасига боғлиқ эмас;
  
• 
  τ = Т вақтда чиқиш катталиги ўрнатилган h=К қийматнинг 63 % ига эришади.
  

Мухандислик хисобларидан биринчи тартибли статик звенонинг ўтиш жараёни тахминан қуйидагига тенглиги аниқланган.

(5.18)

Эслатма
Вазн характеристикаси ёки вазнли характеристика – импульсли ўтиш характеристикаси билан синонимдир. Вазн характеристикаси механикадаги “вазн” тушунчаси билан бир хил бўлишига қарамай вазн деганда (F=mg) оғирлик тушунилмайди.