1-маъруза «бошқариш системаларининг структуравий тахлили» фанига кириш

5.1. Нолинчи тартибли статик звено
Агар звенонинг кириш ва чиқиш параметрлари ўзаро (5.1) ифодадаги кўринишда боғланган бўлса, бундай звено нолинчи тартибли статик звено (ёки ноинерсион, кучайтирувчи, пропорционал звено) деб аталади.

(5.1)

Нолинчи тартибли статик звенонинг чиқиш катталиги унинг кириш катталигига нафақат статик балки, динамик режимда ҳам вақтнинг ҳар бир моментида боғлиқ бўлади.
Нолинчи тартибли статик звенога механик ричагни (5.1, а-расм), механик узатувчи механизмларни, масалан, тишли узатмани (5.1 б-расм), редукторларни, турли физик катталикларни кучайтиргичларни, чизиқли сарф характеристикага эга бўлган ростловчи клапанларни ва бошқаларни мисол қилиб келтириш мумкин.
Нолинчи тартибли статик звенонинг узатиш функцияси доимий катталик ҳисобланиб, унинг кучайтириш коэффициенти К га тенг бўлади. Хақиқатдан ҳам нолинчи тартибли статик звенонинг узатиш функциясини қуйидагича аниқлаш мумкин:

(5.2)

5.1-расм. Нолинчи тартибли статик звенога мисоллар: а — ричаг; б — тишли узатма

Нолинчи тартибли статик звенонинг вақт характеристикаcи
Нолинчи тартибли статик звенонинг киришига бирлик поғонали таъсир берилганда у объектнинг чиқишида шу ондаёқ намоён бўлади. Бунда хеч қандай кечикиш ёки силжишлар кузатилмайди. Фақатгина масштаб ўзгаришини кўриш мумкин (масалан кириш сигналини чиқишда кучайтирилиши ёки сусайтирилиши). Бу ўзгариш статик кучайтириш коэффициенти билан аниқланади.

(5.3)

Ўтиш функцияси бўлганда ва бўлганда эса , шунингдек, бўлганда ва бўлганда эса бўлиб, кириш функцияси ҳам такрорланади.

Нолинчи тартибли статик звенонинг ўтиш характеристикаси 5.1-расмда келтирилган.