1. Korrupsiya tushunchasi va mazmun-mohiyati. Korrupsiya paydo bo‘lishining ijtimoiy-iqtisodiy zaminlari va kuchayishining sabablari

1 ko‘rinish - jinoiy guruh a’zolarining birlashuvi va doimiy tarzda jinoyat qilishga va shu borada qattiq intizom va jinoiy olamning an’analariga rioya qilishga undaydi. Uyushgan jinoyatchilik uch xil darajada bo‘ladi. 1-oddiy, 2-o‘rta, 3-yuqori. Oddiy darajasi shunisi bilan xarakterliki ular organ xodimlari va idoralar bilan ish olib bormaydi. O‘rta va yuqori yo‘nalishlar bir-biri bilan bog‘liq. Ularning xarakterlisi shundan iboratkim boshliq bilan bajaruvchi orasida masofa saqlanadi, bor bo‘lgan bo‘limlarda har xil yo‘nalishda ish olib boradi. Mansabdor shaxslar, organ xodimlari va idoralar bilan aloqada bo‘ladi. YUqori daraja barcha jinoiy guruxlarni biriktiradi, ularning harakatlarini kuzatadi va nazorat qiladi.

2 ko‘rinish - "Xufyona" iqtisodiyotdir. Xufyona iqtisodiyotning maqsadi doimiy ravishda qonunni buzish-boylik orttirish, noqonuniy yo‘llar bilan kelayotgan kapitallarni yig‘ish va pullarni jinoiy yo‘llar bilan o‘zlashtirishdan iboratdir.

Uyushgan jinoyatchilikning 3-ko‘rinishi - korrupsiyadir. Mansabdor shaxslar o‘z shaxsiy manfaatini, va guruhlar manfaatini su’ist’emol qilish, foyda uchun o‘zi egallab turgan lavozimi orqasidan, davlat xizmatlaridan foydalanib daromad ortirishdir».

"Uyushgan jinoyatchilik - ongli, sistemali va intizomli, takroriy faoliyat ko‘rsatuvchi bir to‘da kishilar"dir. M.V.D Moskva institutining kafedra mudiri. Iqtisod fanlari nomzodi. A.V. Nesterovning fikricha "Jinoyatchilik, ya’ni jinoyat sodir etish kishilik jamiyatida mavjud bo‘ladigan, O‘zining qonuniyatlariga, sifat va miqdor darajalariga ega bo‘lgan, jamiyat va odamlar uchun ma’lum salbiy oqibatlar keltirib chiqaradigan, shu sababli uning ustidan davlat va jamiyatning maxsus nazorati o‘rnatilishi taqazo etiladigan salbiy ijtimoiy huquqiy hodisadir"⁷ deydi.