1. Kirish izika

10.GIDROAEROMEHANIKA
Gidroaeromehanika – Suyuqliklarningtengliginivaularningharakatinivaqattiqjismlarningo’zarotasirirniorganuvchifizikaningbo’limigaaytiladi.
Gazningmolekulalari , tartibsizvahaotikbo’ladi , tasirkuchlarbilankuchsizbog’langanbo’ladi , shuninguchunhamularerkinharakatqilishadivabirbirlaribilanta’sirlashganpaytlariharhiltomonlargatarqalishibshuulargaberilganhajmniegalashgaintiladilar . Gazlarningzichligigularningbosimigabog’liq.
Suyuqlikvagazlardabosim .

Bosimdeb, sirtningbirbirlikyuzasiigaperpendikulyarravishdata’sirqiluvchikuchgamiqdorjihatdantengbo‘lganfizikkattalikkaaytiladi, ya’ni

,

(1)
bu yerda - ta’sir qiluvchi kuch;

- sirtning yuzasi.
SI sistemasida bosim Paskallarda o‘lchanadi, ya’ni
. (2)
Ko‘pincha bosimning amaliyotda foydalaniladigan birliklari: millimetr simob ustuni (mm sim. ust.), fizik atmosfera (atm.) va texnik atmosfera (at.)

(3)
.
(3)

.
Normal atmosfera bosimi deb, dengiz sathida temperaturada balandligi 760 mm simob ustuniga teng bo‘lgan atmosfera bosimiga aytiladi.

Atmosfera bosimi ob-havoni belgilaydigan boshqa ko‘p hodisalar bilan uzviy bog‘liqdir. Shuning uchun ob-havoni oldindan aytish va boshqa maqsadlar uchun atmosfera bosimini bir onda o‘lchashga to‘g‘ri keladi. Atmosfera bosimlarini o‘lchashda qo‘llaniladigan asboblar barometrlar deb ataladi.
Berk idishlardagi bosimni o‘lchashga mo‘ljallangan asboblarga manometrlar deyiladi. Manometrlar ikki turga: suyuqlikli va metall manometrlarga bo‘linadi. Suyuqlikli manometrlar kichik bosimlarni o‘lchashda, metall manometrlar esa katta bosimlarni o‘lchashda ishlatiladi.
Hajm quyidagi formula bilan ifodalanadi:

,

(4)
bu yerda - moddaning hajmi;
- moddaning massasi; - moddaning zichligi.
.

. Paskal qonuniga asoslanib ishlaydigan mehanizmlarga gedravik mashina deyiladi