1-dars Kimyoning asosiy tushunchalari

Ekvivalent qonuni
1814-yil Vollaston tomonidan kiritilgan.
Ekvivalent – teng qiymatli degani
Element ekvivalenti deb – 1 g H atomi bilan birikadigan yoki kimyoviy reaksiyalarda shuncha
H atomini o’rnini oladigan miqdoriga aytiladi.
Ekvivalent massa – elementning bir ekvivalent massasi. M; 1 g –H 8 g – O
Murakkab moddani ekvivalenti – 1 ekvivalent H bilan qoldiqsiz tasirlashadigan yoki boshqa
har qanday moddaning bir ekvivalenti bilan tasirlashadigan miqdori.
, moddalar ularning ekvivalentlariga mos ravishda o`zaro
ta`sirlashishiga aytiladi. Ya`ni reaksiyaga kirishayotgan moddalar massalari nisbati, ularning
ekvivalent og`irliklari nisbatiga teng bo`ladi:
=
Ekvivalentni topish:
1) oddiy modda ekvivalentini topish – atom massasini uning valentligiga bo’lib topiladi.
E oddiy modda = (E – ekvivalent)
M; E <sub>Al</sub> = = 9 g∙ekv
2) Oksidni ekvivalentini topish – oksidni molyar massasini oksid hosil qilgan element indeksi
va uning valentligi ko’paytmasiga bo’lish kerak.
E oksid =
M(Al 2 O 3)= =17 g∙ekv
3)Asosni ekvivalentini topish – asos molyar massasini uning tarkibidagi gidroksidlar soniga
bo’lib topiladi.
E asos =
M; E <sub>NaOH</sub> = = 40 g∙ekv
4) Kislota ekvivalentini topish – kislota molyar massasini uning tarkibidagi vodorodlar soniga
bo’lib topiladi
E <sub>kislota</sub> = M; E(H 2 SO 4 )= = 49 g∙ekv
5) Tuzning ekvivalentini topish – tuz molyar massasini metal indeksi va valentligi
ko`paytmasiga bo`lish kerak.
E tuz = M; E(Na 2 SO 4 )= = 71 g∙ekv
Ekvivalent hajm – moddani bir ekvivalenti egallagan hajmi bo’lib,faqat gazsimon holat uchun
qo’llaniladi.
M; 1 ekv hajm H – 11,2 l 8 ekv hajm O – 5,6 l