1-dars Kimyoning asosiy tushunchalari

Izobar-yadro zaryadi har xil , massasi bir xil bo`lgan atomlar
Izoton-neytronlar soni bir xil bo`lgan atomlar
Izoelektron – elektronlar soni bir xil bo`lgan har qanday zarrachalar.
Kimyoviy element-bu yadrosi musbat zaryadi bir xil bo`lgan atomlarning muayyan turi.
Atomlar soni elementlarning sonidan har doim ko`p bo`ladi.
Atomlarning absolut(haqiqiy) va nisbiy atom massalari
Atomlarning absolut massasi – atomning haqiqiy massasi bo`lib, 1 ta atomni massasiga
aytiladi. Birligi gr yoki kg da bo`ladi.
Ayrim elementlarni absolut massalari:
H=1,67*10 -24 gr O=2,66*10 -23 gr C=1,993*10 -23 gr Bu sonlardan foydalanish noqulay bo`lgan.
Nisbiy atom massa
Nisbiy atom massani topish uchun nisbiy birlik kerak bo`lgan . Nisbiy birlik sifatida massa atom
birligi(uglerod birligi) qabul qilindi.
Massa atom birligi - 𝐶
atomining 1/12 qismi qabul qilingan.
m.a.b= =1,66*10 ^-24 gr Demak, 1m.a.b=1,66*10 -24 gr
Hozirda m.a.b “u” harfiga almashingan
Kislorodning nisbiy atom massasi 2,66*10 -23 gr bo`lsa uning nisbiy atom massasini toping?
Nisbiy atom massa-element atomining absolut massasini massa atom birligiga nisbati.
Nisbiy atom massa davriy sistemadan olinadi. Agar absolut massalari berilgan bo`lsa, quyidagi
formula orqali topiladi:
A r =
Molekula.Molekulaning absolut va nisbiy massasi
Molekula-Moddaning barcha xossalarini o`zida saqlagan eng kichik zarracha.
M r -nisbiy molekular massa
Nisbiy molekular massani molekulani tashkil topgan A r lar yig`indisiga teng.
Mol va Molyar massa
Modda miqdori o`lchovi sifatida mol qabul qilingan.
Mol-12gr <sup>12</sup> C atomidagi zarrachalar soniga teng bo`lgan modda miqdoriga aytiladi.
1,993*10 -23 gr_______1ta
12gr______x=? x=6,02*10 23 ta/mol
N _A =6,02*10 23 ta/mol Avagadro doimiysi
6,02*10 23 ta zarracha saqlagan modda miqdoriga mol deyiladi: n=m/M
Har qanday moddaning 1 molida 6,02*10 23 ta molekula bo`ladi. Ya`ni, 1mol=6,02 ∗ ∗ 10 23 ta
Molyar massa-har qanday moddaning 1 molining massasi bo`lib, nisbiy massadan farqi birligi
grammda bo`ladi
H 2 O M r =18m.a.b M=18gr/mol M=m/n