1. Bozor iqtisodiyoti tizimini mohiyatini yoritib bering? Javob

116. Bozor munosabatlari sharoitida korxona faoliyatini rejalashtirish va tartibga solish.


117.Biznes-rejaning-strukturasi.Javob
Ozbekistonda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning ustuvor yonalishlari qatoriga xususiy tarmoq va kichik tadbirkorlikni (biznesni) (KB) rivojlantirish kiradi. Shu nuqtai nazardan ham ularni rivojlantirishni jadallashtirish va YAIMdagi ulushini kopaytirish, bozor iqtisodiyotiga mos tovar va xizmatlar bozorini shakllantirish hamda mahsulot eksportini oshirishda asosiy vazifalar quyidagilar hisoblanadi: davlat tashkilotlarini xususiy tadbirkorlik faoliyatiga aralashuvini cheklash, xususiy tadbirkorlarni resurslar va sotish bozorlarida ishtirokini kengaytirish, moliyaviy qollab-quvvatlash va qoshimcha soliq imtiyozlarini joriy etish.
Kichik tadbirkorlikni ragbatlantirish boyicha amalga oshirilgan keng qamrovli chora-tadbirlar, xususan, tadbirkorlikni erkin faoliyat yuritishi uchun kafolatlarning taminlanganligi, ularni davlat tomonidan royxatga olishning ixcham mexanizmining joriy etilishi, kredit mablaglaridan foydalanish doirasining kengayishi, qulay makroiqtisodiy muhitning shakllanganligi, milliy valyuta kursi barqarorligi, KBning YAIMdagi ulushini osishini taminladi.
Bu sharoitlarda odamlar psixologiyasini ozgartirish, tadbirkorlik motivatsiyasi tizimini yaratish muhim ahamiyat kasb etadi. Gap shundaki, biznes va tadbirkorlik «yuqoridan» berilgan chaqiriq va tashabbus emas, balki insonning, butun jamiyatning hayotiy ehtiyoji bolishi lozim. Biznes va tadbirkorlikni moddiy ishlab chiqarishni rivojlantirish hamda mavjud va ishlab chiqarishga jalb qilinayotgan resurslardan samarali foydalanishga yonaltirish muhim. Jahon tajribasining korsatishicha, aynan ishlab chiqarish yonalishidagi biznes tufayli koplab Garb mamlakatlari, hozirgi kunda esa SHarq mamlakatlari ham ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirish va iqtisodiyotning gullab-yashnashiga erishgan.
SHu sababli ishlab chiqarish yonalishidagi, yani oldi-sotdiga emas, balki aholi va jamiyat uchun kerakli mahsulot chiqarishga asoslangan biznesni rivojlantirish iqtisodiyotning ustivor yonalishiga aylangan. Rivojlanishning aynan shu yoli milliy boyliklarni kopaytirishga xizmat qiladi.
Qisqa xulosalar
Bugungi kunda koplab mamlakatlar, xususan Ozbekiston ham rivojlanishning bozor yolidan ketmoqda. Bozor iqtisodiyotini olga tomon harakatlantiruvchi kuch bu raqobatdir. U ishlab chiqarishni kengaytirish, mahsulot sifatini oshirish va uning narxini pasaytirishni ragbatlantirib, ishlab chiqaruvchilarni fan-texnika taraqqiyoti bilan hamnafas qadam tashlashga, zamonaviy texnika va texnologiyalar, mehnat va ishlab chiqarishni tashkil etishning progressiv usullaridan foydalanishga majbur qiladi.
Bozor iqtisodiyotining ustivor sohasi biznes va tadbirkorlik bolib, ularning tashkiliy shakllari kiichk va orta korxona hamda mikrofirmalar, qishloq xojaligida esa dehqon va fermer xojaliklari hisoblanadi. Kichik va orta biznes iqtisodiyotning nodavlat sektorida karvonboshi hisoblanadi