1. Bozor iqtisodiyoti tizimini mohiyatini yoritib bering? Javob

118. Tovarning hayotiylik davri Javob
Boshqaruv jarayonida biznes-rejaning asoslanganligi va ishonchliligidan tashqari uni ishlab chiqishning oz vaqtidaligi ham muhim ahamiyatga ega. Bozor sharoitlarida, istemolchilik talabi tez-tez ozgarib turgan bir paytda rejalashtirish tizimida otmishdagi kabi xatolarga yol qoyish mumkin emas (korxonalar yakuniy rejasi yil boshida emas, yil ortasi va hatto oxiriga borib tugallangan). Bunday rejalar, tabiiyki, rasmiyatchilik xarakteriga ega bolib, korxona rivojlanishining belgilangan strategiyasini amalga oshirishga xizmat qilmagan.
Shu sababli biznes-rejani oz vaqtida ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega bolib, korxonada boshqaruv sifatining baholash korsatkich bolib xizmat qiladi. Biznes-rejani ishlab chiqish muddatlarining chozilib ketishi goyaning eskirishi, homiylar va kreditorlarning ketib qolishi, vaqt va ishlab chiqarish quvvatilarining yoqotilishi, ishlab chiqarishning susayishiga olib keladi.
Shunday qilib, biznes-rejani tayyorlashning asoslanganlini, ishonchliligi va oz vaqtidaligi korxona muvaffaqiyatining garovidir. Oz vaqtida xorij amaliyotida 195 ta sanoat tovarlarining muvaffaqiyati va muvaffaqiyatsizligi sabablari tahlil qilingan va chop etilgan (Amerikaning «Forchun» jurnali har yili sanoatning 33 tarmogida tanlab olingan 300 ta kompaniyaning reytingini aniqlab boradi). Ularning 102 tasida firmalar muvaffaqiyatga erishgan bolsa, 93 tasida buning aksi kuzatilgan. Muvaffaqiyatga erishishning uchta asosiy omili aniqlangan:
tovarning raqobatchilar tovarlaridan ustunligi va uning istemolchilar tomonidan qabul qilinishi;
firmaning marketing «nou-xau»lari, yani bozorni, xaridorlar xulq-atvori, yangiliklarni qabul qilish va amalga oshirish surati, tovarning hayotiylik davri va boshqalarni eng yaxshi tushunishi;
firmaning texnologik «nou-xau»lari, yani ilmiy tadqiqotlar va ishlab chiqarish ortasidagi aloqaning yuqoriligi.
Biroq ortiqcha chaqiriqlar, xorij tajribalarini targib qilishning ozi bilan biznes-rejaning mazmunini, uni ishlab chiqish jarayonini boshqarishni yaxshilash mumkin emas. Imkoniyat real voqelikka aylanishi hamda biznes-rejalar korxonalar hayotida eng hayotiy vosita bolishi uchun avvalo fan-texnika taraqqiyoti bilan hamnafas qadam tashlovchi, yuqori malakali va oz vaqtida togri qaror qabul qilishi mumkin bolgan ishbilarmon kishilar kerak. Byurokratiya va rasmiyatchilikdan yiroq, ishlab chiqarishni rivojlantirish manfaatlarini milliy iqtisodiyotning rivojlanishi bilan, jamoa mafaatlarini har bir mehnatkash manfaatlari bilan boglay oluvchi mutaxassis va rahbarlar kerak boladi. Aynan shunday kishilar biznes-rejalar tayyorlashning asoslanganligi, ishonchliligi va oz vaqtidaligini taminlashga erishadilar va oz navbatida biznesni rejalashtirish faoliyati uchun keng imkoniyatlar ochadilar.