1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

6. Асосий воситаларни келгуси баҳоланиши.
Ишлаб чиқаришдан чиқиб кетган асосий воситаларни қайта туркумлаш. Хизмат муддати тугагунга қадар субъектнинг фаолиятидан чиқиб кетган асосий воситалар ҳам тегишли бухгалтерия счётларидан ҳисобдан чиқарилади. Амортизация активларни қайта туркумлаш холатига ҳисобга олинади, сўнгра, амортизация ортиб бориш якуни билан ва активлар активларнинг счётидан янги «Бошқа активлар» счётига ҳисобдан чиқарилади.
Бундан ташқари, агарда активларнинг бозор қиймати уларнинг баланс қийматидан паст бўлса, зарар ҳисобланади ва «Бошқа активлар» бозор қиймати бўйича дебетланади ва аксинча, агарда бозор қиймати баланс қийматидан ортиқ бўлса, «Бошқа активлар» баланс қиймати бўйича дебетланади, аммо фойда ҳисобга олинмайди.
Асосий воситаларни қайта баҳолаш. Қайта баҳолашнинг мақсади - асосий воситаларни жорий қиймати бўйича ҳисоб ва ҳисоботда акс эттириш. Асосий фондларнинг қайта баҳоланиши ҳар йили 1 январ холатига кўра қайта баҳолаш ўтказилиши вақтидаги нархлар даражасидан келиб чиққан ҳолда амалга оширилиши лозим.
Корхона мулки ҳисобланган, унинг тезкор бошқарувида ва узоқ муддатли ижарада (лизингда) бўлган, уларнинг техник холатидан қатъий назар, ишлатиладигани ҳамда ишлатилмайдигани, консервацияда бўлган, ҳисобдан чиқаришга тайёрланган, лекин ҳисобдан чиқариш далолатномалари билан расмийлаштирилмаган, шунингдек тугалланмаган қурилиш объектлари ва ўрнатишга мўлжалланган ускуналар каби барча асосий воситалар қайта баҳоланиши шарт.
Хўжалик юритувчи субъектнинг хохиш-ихтиёрига кўра асосий воситаларни қайта баҳолаш икки хил усулда амалга оширилиши мумкин:

• 
  бевосита қайта баҳолаш усули. Бу қайта баҳолашни ўтказиш даврида 1 январда юзага келган баҳоланаётганларга ўхшаш янги объектларга бўлган хужжатлар асосида ёки ишлаб чиқарувчи корхоналардан, савдо ташкилотларидан, давлат идораларидан ёки оммавий ахборот воситаларида чоп этилган, махсус адабиётларида келтирилган, шунингдек бетараф баҳоловчининг ҳисоботида қайд этилган нархлар тўғрисида ёзма равишда олинган маълумотларда тасдиқланган бозор нархлари бўйича алоҳида объектлар қийматини бевосита қайтадан ҳисоблаш йўли билан амалга оширилади.
  
•