№1 Amaliy mashg’lot mavzusi

Miyaning ezilishi. Miya suyaklari singanda miya ezilishi, siniq suyak parchalari botishi, qattiq va yumshoq pardalarga qon quyilishi hamda miya shishib ketishi natijasida qon aylanishi buzilishi va orqa miya suyuqlig’i ko’p miqdorda yig’ilishi mumkin. Miya ezilishining eng xarakterli belgisi qon tomirining sekin urishidir (40-50 marta). Miya ezilganda bosh tinmay qattiq og’riydi, bemor qusadi, qo’zg’aladi, goho ma'yus bo’lib koladi, nafas olishi tezlashadi, tomiri sust uradi, ko’z qorachiqlari kengayib ketadi va yorug’lik reaksiya bermaydi, nihoyat hushidan ketadi. Bundan tashqari falajlik ro’y beradi.
Davolash. Kalla ichi bosimi yuqori bo’lganda venaga gipertonik eritma yuboriladi. Ezilish holati tobora osha borsa, bosh suyakni ochish, ya'ni trepanatsiya qilish zarur.
Miyaning urilishi. Miyaning urilishi, odatda, kallaga og’ir narsa tekkanda sodir bo’ladi, bunda boshning yumshoq to’qimalari butun qolib, miya to’qimasiga shikast yetadi. Urilish natijasida miya to’qimasida (yorilish, ko’karish, kon quyilish) va pardalarida (yorilish, parda ostiga qon quyilishi) turli o’zgarishlar sodir bo’ladi.
Belgilari. Miya uncha kattiq urilmaganda miya chayqalgandagi kabi holat bo’ladi. Qattiq shikastlanganda esa oyoq va qo’llar falaj bo’lib qoladi, nutq buziladi va hokazo.
Kalla ichi bosimi oshganda gipertonik eritmalar yuboriladi (ba'zan qon chiqarish tavsiya qilinadi), yurak faoliyati yomonlashsa, kordiamin, korazol; nafas olish buzilsa lobelin, kislorod buyuriladi
Bo’yin qismi jarohatlanganda birinchi yordam aseptik bog’lam qo’yishdan iborat bo’lishi kerak, katta qon tomiri shikastlanganda bosib turadigan bog’lam qo’yish, uni tamponlash yoki qon oqayotgan tomirni qo’l bilan bosib turish kerak. Agar jarohatlanish natijasida hiqildoq yoki traxeya ochilib qolgan bo’lsa, u yerga traxeotomik naycha kirgizish kerak.
Davolash yaralangan bo’yin qismini birlamchi xirurgik obrabotka qlishdan iborat bo’di, jarohatlangan organ tikiladi, katta qon tomirlari butunligi buzilgan bo’lsa bog’lanadi yoki tikiladi.
Ko’p miqdorda qon yoqotganda qon qyiladi. Bo’g’ilish holati ro’y berganda tezlik bilan traxeotomik operatsiya qlinadi. Buning uchun traxeyani kesib, traxeotomik naycha qo’yiladi, bemor shu naycha orqli nafas oladi. Bunday bemorlarga qrashda meditsina hamshirasidan ko’narsa talab qlinadi.