Ў збекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Билим, малака, кўникмалар (БМК).
Билимлар ва уларнинг турлари. Билим – амалда текширилган атроф-дунёни ўрганиш натижалари, инсоннинг миясида унинг аниқ акс эттирилишидир. Энг кўп тарқалган билим турлари қуйидагилардан иборат.
Акс эттиришни жамлаш бўйича қуйидагиларни кўрсатадилар:

• 
  индивидуал билим (онг) - индивиднинг борлиқ билан ўзаро муносабат­ла­ри­да, юзага келадиган сезги ва ақлий образлари ва уларнинг алоқалари тўплами, унинг муносабатлар, меҳнат, дунёни ўрганиш шахсий тажрибаси;
  
• 
  ижтимоий билимлар – тил, фан, техникада, одамлар авлодлари, тараққиёт билан яратилган моддий ва маънавий қадриятларда ифода этилган индивидуал ўрганиш жараёнлари натижаларини умумлаштириш, объектлаштириш, бирлаштириш маҳсулотидир.
  

Ўқитиш – бу ижтимоий БМКларни индивидуалга “айлантиришдир”. Акс эттириш бўйича БМК ларни қуйидагилариникўрсатадилар:

• 
  ишора ва тил шаклларида яширинган ишоравий, вербал билимлар, назарий билимлар.
  
• 
  Образли, образларда тасаввур этилган ва хис этиш органлари билан қабул қилинган
  
• 
  Моддий, меҳнат, санъат предметларида мавжуд – фаолиятнинг моддий­лаш­ти­рилган натижалари
  
• 
  Тадбирий - одамлар кундалик фаолиятида, уларнинг малака ва кўник­маларида, технологияларда, меҳнат ва ижодий жараёнлари иборат бўлган.
  

Билим соҳаси ва предмети бўйича қуйидагилар фарқланади: гуманитар ва аниқ математик фанлар, фалсафа, жонли ва жонсиз табиат, жамият, техника, санъат. Психологик даражасига кўра қуйидагилар фарқланади: билиш – таниб олиш – қайта эсга олиш – тушуниш, қўллаш, автоматик ҳаракатлар – муносабат ва билим, эҳтиёж.
Умумлаштириш даражасига кўра: фактлар – ҳодисалар, тушунча –терминлар, боғлиқлик – қонуниятлар, гипотеза – назариялар, методологик билимлар, баҳолаш билимлари.
Малака ва билимлар (МБ)
Малака - мавжуд билимлари асосида ўзгарган ёки янги шароитларда шахснинг фаолиятни самарали бажаришга қобилияти ҳисобланади.
Малака – бу билимлар ёрдамида мавжуд ахборотларни тушуниб олиш, мақсадга эришиш режасини тузиш, фаолият жааёнини бошқариш ва назорат қилиш қобилиятидир.
Оддий малакалар етарлича машқ қилинганда автоматлаштирилиши мумкин ва кўникмаларга айланади.
Кўникмалар - бу бирор-бир ҳаракатларни автоматик равишда, қисмла­ри­ни назорат қилмай туриб бажариш қобилиятидир. Шунинг учун баъзан кўникма – бу автоматлаштирилган малака деб айтадилар.
Кўникма ва малакалар турли хил мантиқий асослар бўйича турларга ажратилади. Асосий психик жараёнларига қараб ҳаракатли (моторли), хиссий (сенсорли) ва ақлий (интеллектуал) турларига ажратадилар. Интеллектуал малакаси эса шахснинг бошқа сифатлари гуруҳига – ақлий ҳаракатлар усулларига киради.