Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Цемент саноатининг хом ашё таъминотиЛ Бекобод цемент заводи 
учун оҳактош хом ашёси 1927 йилдан бери Тож икистоннинг 
Хўжакент вилоятидан келтирилади. Заводнинг оҳактош кони, май- 
далагич ва мутахассисларнинг яшаш жойлари Тожикистонда, це­
мент ва оҳак ишлаб чиқариш цехлари эса Ўзбекистонда жойлашган» 
Келажакда, Хилковадаги оҳактош захиралари, шунингдек, Жиззах 
вилоятининг кўтарма оҳактош конлари Бекобод цемент заводи 
учун асосий хом ашё базалари бўлиб қолади\«Оҳангаронцемент» 
АУ учун хом ашёлар Қоратой, Шавазсой оҳактош ва соз тупроқ 
конларидан олинади. Бу конлардан 1962 йилдан бошлаб цемент 
ашёлари олинмоқда^
Фаол минерал ва мослаштирувчи қўшилмалар. Цемент ишлаб 
чиқаришда, унинг хоссаларини мослаштириш ҳамда цемент 
клинкерини тежаш мақсадида уни туйиш жараёнида Қозоғистондан 
келтириладиган фосфор тошқоли ва темир оксиди каби фаол қў- 
шилмаларни республикамизнинг ўзидан излаш ва алмаштириш 
борасида катга илмий-амалий ишлар қилинди.
Фосфор тошқоли ўрнига барча цемент заводларида қиздириб 
олинган фаол минерал қўшилмалар ишлаб чиқарувчи ускуналар 
ишга туширилди. Ш унингдек, Жигаристон конидан йилига 80— 
200 тонна миқдорда олинадиган табиий куйган тупроқ — глиеж 
ҳамда иссиқ қозонлардан чиқадиган кул тошқоли ва кул чанги 
каби фаол қўшилмалар Қозоғистон фосфор тошқоли ўрнида иш- 
латила бошланди. Фаол темир оксиди кўп бўлган пирит куруми 
ўрнига олимларимиз Олмалиқ тоғ-металлургия, Бекобод метал­
28 6

---

лургия комбинатларининг чиқиндиларини ҳамда Жиззах вилоятида 
жойлашган темир микдори кўп бўлган Чимқўрғон гематит рудаси, 
Қўйтош темир кони маҳсулотларини қўллашни тавсия этдилар.
I Республикада чиқариладиган барча цеменларга 20 %гача фаол 
қўшилмалар қўшилган. Асбестцемент ва махсус иншоотлар учун 
ишлатиладиган цементларга фаол қўшилмалар ишлатилмайди. 
Цемент клинкери туйишда Ангрен лойидан тайёрланган фаол қў- 
шилмалардан 40 %гача қўшиш мумкин. Бунда цемент маркаси 
пасаймайди.
«Ўзқурилишашё Л ИТИ» АУ олимлари кам клинкерли цемент­
лар ишлаб чиқариш технологиясини тавсия этишди. Цемент клин- 
керини туйишда 60—75 %гача фаол минерал қўшилма ва фаол- 
лаштирувчилар ишлатилади. Бир тонна цемент клинкеридан 2,5 
дан 4 тоннагача цемент олиш мумкин. Бундай цементдан 200 
маркагача бетон олса бўлади/