Тошкент Тиббиёт Академияси Ҳарбий дала жарроҳлиги

• «TRАVMАTIK SHOK
• UZOQ MUDDАTLI BOSILISh SINDROMI»
• Maʼruzachi: dots. A.S.Babajanov

Travmatik shokning 119 taʼrifi mavjud (I.K.Аxunbaev va G.L.Frenkelь)

• Zamonaviy oʼq otar qurollardan 8-10%
• Yadro urushida 25-30%

Shok deb, bemor yoki jarohatlanganga ogʼir shikast yoki boshqa zaharli omillar taʼsiri natijasida vujudga keladigan, organizmning barcha funktsiyalarini oʼziga xos tarzda susayishiga aytiladi. M.N.Аxutin (1942)

• “Travmatik shok bu organizmning ogʼir mexanik shikasti yoki quyishiga qarshi boʼlgan reaktsiyadir”. Travmatik deganda mexanik shikast taʼsiri natijasida organizm faoliyatini buzilishini tushinish qabul qilingan. А.А.Vishnevskiy, M.I.Shroyber(1975)

• Травматик шок

• Қон зардобини
• йўқотиш

• Токсемия

• Нейрорефлектор
• назария

• Travmatik shok

• Toksemiya

• Neuroreflektor nazariya

• Qon zardobini yo’qotish

Travmatik shok patognenezi

• 1) plazma interstitsiyga oʼtadi;
• 2) sekin oquvchi qonda qon hujayralari (eritrotsit, trombotsitlar) agregatsiyasi yuzaga keladi;
• 3) qonning yopishqoqligi oshadi;
• 4) kapillyarlarda spontan qon ivishi va kapillyar mikrotromblari

• Shokning klinik-patofiziologik bosqichlari

• I bosqich – sirkulyator o’zgarishlar (vazokonstriktsiya). Bu bosqichda sovuq, oqargan, nam teri, biroz tezlashgan puls, arterial bosimi biroz pasaygan, nafas olish tezlashgan.
• II bosqich – tomirlar dilatatsiyasi, mikrotsirkulyator tarmoqoda tomir ichi ivish jarayoni boshlanishi va buyraklar faoliyatining buzilishi (shokni buyragi) bilan xarakterlanadi. Klinik jihatdan – qo’l-oyoqlarda – tsianoz, taxikardiya, AQB pasayishi, tormozlanish kuzatiladi/
• III bosqich tomirli atoniya va almashinuv buzilish bosqichidir. Bunda turla a”zolarda – o’pka, jigarlarda tomir ichi disseminirlangani ivish jarayonining nekrotik o’choq shikastlari, gipoksiya, metabolic atsidoz kuzatiladi. Klinik jihatdan – yuz, qo’l-oyoqlarning kesak kul rangda bo’lishi, ipsimon puls, past AQB, tez yuzaki nafas, qorachiqlar kengayishi, reaksiya sekinlashganligi kuzatiladi.