O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti kasb ta’limi fakulteti

1-tavsiya:
1-darsdagi “Ikkita to‘g‘ri chiziqqa urinma aylana yoyini o‘tkazish” 
nomlangan bo‘lagini “O‘zaro parallel ikki to‘g‘ri chizqqa urinma yoyini o‘tkazish” 
deb nomlash to‘g‘ri bo‘lar edi. 
2-tavsiya:
2-darsdagi “Aylana va to‘g‘ri chiziqni aylana yoyi bilan 
tutashtirish”ga oid namuna (material)da faqat tashqi tutashma uchungina misol 
ko‘rsatilgan. Agar aylana va to‘g‘ri chiziqni ichki tutashtirishga oid namuna 3-
darsning so‘ngida berilsa maqsadga muvofiq bo‘lar edi. 
3-tavsiya:
“Tutashmalar” mavzusini o‘qitishda, masalan, ikki aylanani 
uchinchi aylana yoyi orqali tashqi tutashtirishni tushuntirishda axborot 
texnologiyasi va kompyuter imkoniyatidan o‘rinli foydalanish kerak. Ya’ni, 
birinchi aylana markazidan uning radiusiga va tutashma radiusi yig‘indisiga teng 
masofada aylana yoyi chizish, ikkinchi aylana markazidan uning radiusiga 
tutashma radiusi yig‘indisiga teng masofada aylana yoyi chizish, bu yoylarning 
kesishgan nuqtasi – tutashma markazi bo‘lishi, ushbu markazni berilgan aylana 
markazlari bilan tutashtirib, tutashish nuqtalarini aniqlash va ish so‘ngida tutashma 
hosil qilinishini animatsiyalar orqali ko‘rsatish lozim. Qisqa qilib aytganda, ikki 
aylanani tashqi tutashtirish algoritmi ko‘rgazmali-animatsiya orqali namoyish 
etiladi. Buning natijasida o‘quvchi masala yechimi algoritmini o‘rganadi,savolli 
holatlar bo‘lsa o‘z uyida ham tayyor animatsiyadan javob topishi mumkin bo‘ladi. 
Yuqoridagi kabi tutashmaning har bir turiga oid animatsiya ishlanmasini 
tayyorlanishi maktab o‘quvchilarining mavzu doirasida to‘laqonli bilimli bo‘lishi 
ta’minlaydi.
 
4-tavsiya:
Tarkibida tutashma elementlari mavjud bo‘lgan detal chizmasini 
tutashma qoidalariga amal qilgan holda bajarish, ya’ni, o‘quvchilarga individual 
tarzda grafik vazifa chizish uchun variantlar berish kerak. Buning natijasida 
o‘quvchining nazari va amaliy bilimi mustahkamlanadi hamda grafik savodxonligi 
o‘sadi. 
Xulosa:
bizning fikrimizcha, maktab o‘quvchilari “Tutashmalar” mavzusi 
bo‘yicha quyidagi ma’lumot va materiallarni bilishi lozim. 

---

33 
1.Aylanaga urinma to‘g‘ri chiziq o‘tkazish (2.2.1-rasm). 
2. Kesishuvchi va parallel bo‘lgan ikki to‘g‘ri chiziqni yoy orqali tutashtirish 
(2.2.2 va 2.2.3-rasmlar).
3. Aylanaga aylanani tashqi va ichki urintirish (2.2.4-rasm).