Mavzu 12- §. Ikkita aylanani uchinchi aylana yoyi yordamida o'zaro tutashtirish ta’limi maqsad

12-dars
Mavzu 12- §. IKKITA AYLANANI UCHINCHI AYLANA YOYI YORDAMIDA O'ZARO
TUTASHTIRISH
Ta’limi maqsad:
O’quvchilarga chizmada aylanani aylana yoyi yordamida tutashtirishni bajarish haqida
ma’lumot berish.
Tarbiyaviy maqsad:
Chizma ishlahda ozodalikka rioya qilishlik shunindek o’tkir uchli asboblardan foydalanishda ehtiyotkorlikni o’rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad:
O’quvchilarda chizmada aylanani aylana yoyi yordamida tutashtirishni bajarishga ko’nikma malaka hosil qilish.
Dars uslubi: nazari, amaliy
Darsga kerakli jihozlar:
Chizma qog’ozlari,chizmachilik asboblari,chizgich,o’chirgich.qalam……. o’tgan yili o’quvchilar ishlardan namunalar.
Darsning borishi:
Tashkiliy qism. Takrorlash. Yangi mavzu bayoni. Mustahkamlash. Uyga topshiriq.
Tashkiliy qism.
O’quvchilar bilan salomlashish, yo’qlama qilish, kundalik yangiliklar bilan tanishtirish, sinf xonasini tozaligini nazorat qilish va shu bilan birga sinfni darsga tayyorlash.


Takrorlash bo’yicya savollar. uyga berilgan topshiriqni baholash
| 1. futashtirish markazi qanday aniqlanadi?
2. Tutashtirish nuqtalari qanday aniqlanadi?


Yangi mavzu bayoni:
Har qanday chiroyli buyumga nazar tashlansa, uning sirtida turli ko'ri-nishdagi yoylar, to'g'ri chiziq yoki qabariq (botiq) yoylar bilan tutashtirilgan joylarni ko'rish mumkin.
Ikkita aylanani uchinchi aylana yoyi bilan tashqi tutashtirish. Ikkita C\ va O₂ markazli aylanalarni berilgan tutashtirish radiusi R bilan tutashtirish uchun oldin /?,+/? radiusda O_} dan keyin, R₂ + R radiusda 0₂ dan keyin yordamchi yoylar chizib, ular kesishtiriladi. Shunda tutashtirish markazi О aniqlanadi (11.1-chizma, а). О bilan О,, О bilan 0₂ markazlar tutashtirilsa, aylanalarda o'tish nuqtalari A va В lar topiladi. О orqali A va В nuqtalar tutashtiriladi (11.1-chizma, b). 11.2-chizmada bu tutashma turiga misol keltirilg






Ikkita aylanani uchinchi aylana yoyi bilan ichki tutash-tirish.
Misol. Radiuslari R_{ 30 mm, R215 mm li aylanalarni R 50 mm li radius bilan ichki tutashtirilsin (11.3-chizma, a). Buning uchun ikkita O, va O₂ markazli aylanalarni berilgan tutashtirish radiusi R bilan ichki tutashtirish uchun oldin R — R_{ radiusda O, markazdan, keyin R — R2 radiusda O₂ markazdan yordamchi yoylar chizilib, ular o'zaro kesishtiriladi. Shunda tutashtirish markazi 0 hosil bo'ladi (11.3-chizma, а). О bilan 0_{ tutashtirilib, uning davomida aylanada А, О bilan 0, tutashtirilib, uning davomida ikkinchi aylanada Б o'tish nuqtalari aniqlanadi (11.3-chizma, b). О orqali A va В nuqtalar sirkulda tutashtirilsa, ichki tutashma yasaladi. 11.4-chizmada mazkur tutashmaga misol keltirilgan.
11.5-chizmada tutashmali detalni bosqichlarda chizilishi ko'rsatilgan.


Mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Tutashmalar deb nimaga aytiladi? Misol keltiring. Tutashtirish nuqtasi deb
   nimaga aytiladi? Tutashtirish markazi deb-chi?
   

1. 
   Tutashmalar turlarini bilasizmi?
   
2. 
   Atrofmgizga nazar tashlab tutashmalarga misollar ko'rsata olasizmi?
   

Uyga topshiriq:
11.6-chizmada berilgan tutashmalari mayjud detallardan bittasini chizmachilik daftaringizga ko'chirib chizing.
3-grafik ish. Qiyalik va konuslik. Masshtabda tutashmalar figurasi ko 'chirib chiziladi va о 'Ichamlari qo 'yiladi. O'qituvchi topshirig'i asosida bajariladi.