Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

У инсон
(Одам)
ни сопол янглиғ қуруқ лойдан яратди. Жин 
(ва шайтонлар)
ни эса оловдан 
яратди”
(“Ар-Раҳмон” сураси, 14-15-оятлар). 
Ушбу оятда Одам яратилиши босқичларидан бири зикр қилинган. Тупроқдан лой қилиниб, уни 
одам шаклига келтириб, кейин руҳ киритилган. 
Илмий тажрибалар ҳам инсон тупроқдан яратилганини тасдиқлайди. Аниқланишича, тупроқда 
қандай моддалар бўлса, инсон жисмида ҳам худди шундай моддалар бор экан. 
50
Манба: “Ирфон” тақвимининг 2012-йилги 1-сони. 

---

148 
Аллоҳ таоло Одам алайҳиссаломни тупроқдан яратиб, унга жон киритганидан сўнг Одам 
қовурғасидан унинг жуфти Ҳаввони яратди. 
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: 
“Албатта, аёл (яъни, Ҳавво онамиз) қовурғадан яратилган”, деганлар (Бухорий, Муслим, Термизий 
ривояти). 
Кейин иккисидан барча инсонларни яратган. Бу ҳақида Аллоҳ шундай деган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Эй инсонлар, сизларни бир жондан яратган, ундан жуфтини вужудга келтирган, у икковидан 
кўп эркак ва аёлларни тарқатган Парвардигорингиздан қўрқинг!”
(“Нисо” сураси, 1-оят). 
Бу оятда айтилишича, одамларни яратган Зот Битта. Уларнинг ота-онаси ҳам бир бўлган. 
Жаҳондаги ҳамма инсонлар – қора танлиси ҳам, оқ танлиси ҳам, буғдойранги ҳам битта ота-онанинг 
фарзандларидир. Мана шу ҳақиқатни тушуниб етган банда одам ажратмайди, “Мен олийман, сенинг 
зотинг паст”, “Менинг насабим улуғ”, деб мақтанмайди, бир-бири билан урушмайди, диний, ирқий, 
миллий низоларга бормайди. Одамлар ичидаги афзаллик имон билан, тақво билан ўлчанади. Шунча 
миллат-элат, халқлар ичида ким Аллоҳга имон келтирган, Унинг буйруқларини бажарган, 
қайтарганларидан қайтган бўлса, ана ўшалар Аллоҳ наздида мукаррамдирлар. 
Шуни ҳам эслатиб ўтиш лозим: одам маймундан пайдо бўлган, деган гап сафсатадир, ёлғондир. Бу 
гап ҳам диний, ҳам дунёвий тарафдан тасдиғини топмаган. Балки замонавий илм бу қараш ҳақиқатдан 
йироқлигини исботламоқда. 
2. Инсон мавжудотлар ичида энг афзали, шарафлисидир. Бу ҳақида шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“