1.4 Jáhán kóleminde valyuta siyasatı. ni xalıq aralıq valyuta — finans shólkemleri (Xalıq aralıq valyuta fondı, xalıq aralıq bankler) júrgizedi. Onı ámelge asırıw dáwirine kóre, ámeldegi v. s. hám uzaq múddetli v. s. sıyaqlı kurinishlari bar. Ámeldegi v. s. de valyuta bazarı jaǵdayı ózgerisleri (kon'yukturasi), deviz hám diskont siyasatı, valyuta rezervleri járdeminde tártiplestiriledi jáne bul siyasat tólew balansı teńligin támiyinlewge xızmet etedi. Uzaq múddetli v. s. valyuta mexanizmi, valyutalar stul hám pariteti, xalıq aralıq esap -kitaplar rejimin ózgertiw maqsetlerin kózleydi.
II-Bap. Ózbekstan Respublikasi valyuta siyasatı ha`m qatnasları 2.1 Ózbekstanda valyuta siyasatınıń keń kólemde erkinlashtirishi kútilip atır.
Ózbekstanda 2017-jıldan baslap ishki valyuta bazarın rawajlandırıw jáne onıń natiyjeliligin asırıw, sonıń menen birge, isbilermenlik sub'ektleriniń sırtqı ekonomikalıq iskerligi ushın shárt-shárayatlardı jaqsılawǵa qaratılǵan valyuta siyasatın keń kólemde erkinlestiriw kútilip atır. Bul ózgerislerin ózinde ańlatpa etken " valyuta siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarları tuwrısında" gi Prezident sheshimi joybarı talqılaw ushın Birden-bir ınteraktiv mámleket xızmetlerin portalına jaylastırildi.
Hújjette tómendegiler valyuta siyasatın liberallashtirishning tiykarǵı ústin turatuǵın jónelisler etip belgilengen:
Barlıq mámleket shólkemleriniń qadaǵalaw -sheklew arqalı basqarıw usılların qorǵaw -xoshametlew jantasıwına ózgertiw, bunda jeke aktivlerdi óz ixtiyoriga kóre basqarıw huqıqın ámelge asırıwdı támiyinlew hám qolay investitsion ıqlımı hám isbilermenlik ortalıǵın jaratıwdı ańlıw ;
Respublikanıń kirip potencialın xoshametlew, milliy óndiriwshilerdiń ishki hám sırtqı bazarlar daǵı básekige shıdamlılıǵın asırıw ;
Sırtqı ekonomikalıq iskerliginiń barlıq qatnasıwshılarına valyuta operatsiyalarin ámelge asırıwda teń sharayatlar jaratıw, bunda bólek kárxana yamasa tarawlarǵa jeńillik hám preferenciyalar usınıw ámeliyatın qadaǵan etiw;
Milliy valyutanıń shet el valyutalarǵa salıstırǵanda ma`nisin tek ǵana bazar mexanizmlerinen paydalanǵan halda ornatıw ;
Milliy valyuta turaqlılıǵınǵa unamsız tásir kórsetiwshi nızamshılıq normalarining ornatılıwına jol qoymaw.
Tómendegiler menen uyqas keliwshi tártiplerdiń ornatılıwı rejelestirilip atır :
Ózbekstan aymaǵında sotilayotgan (kórsetilayotgan) tovarlar hám xızmetler baxaları, jámiyetler ustav kapitalına eń kem talaplar tek ǵana milliy valyutada belgileniwi kerek;
Ózbekstan aymaǵında tavar hám xızmetler ushın shet el valyutada tólewlerdi ámelge asırıw tólew kartalar arqalı tólewlerdi ámelge asırıw esaptan tısqarı etilgen halda úzil-kesil túrde qadaǵan etiledi;
Ózbekstan aymaǵında mámleket bojlari, jıynawlar hám basqa májburiya tólewler tek ǵana milliy valyutada qabıl etiledi, bunda Ózbekstan norezidentlaridan erkin bajıxana zonaları hám erkin telekler aymaqlarında alınatuǵın bajıxana jıynawları esaptan tısqarı etiledi.
Yuridikalıq hám fizikalıq adamlardıń jeke qarjların erkin tasarruv etiw huqıqların tolıqqonlik támiyinlew maqsetinde tómendegiler ornatıladı :
valyuta dáramatları hám yuridikalıq shaxslar esaplarında aqshalar ámeldegi bolǵan jaǵdaylarda shet el valyutada payda, dividentlar hám basqa dáramatlardı hákisionerlar (qatnasıwshılar ) sheshimi tiykarında tólewge ruqsat beriledi;
Ózbekstan aymaǵında fizikalıq shaxslar ortasında bank ótkermalari, pochta ótkermalari yamasa tólew sistemalarınan paydalanǵan halda shet el valyuta qarjların ótkeriwge ruxsat beriledi;
Jalǵız tártip degi isbilermenlerge yuridikalıq shaxs tashkil etpesten óz bank esapları arqalı import ónimleri hám xızmetlerin ushın tólewlerdi ámelge asırıwǵa ruqsat beriledi;
Kiripyor hám importyorlar olar tárepinen imzolangan sırtqı sawda shártnamaları boyınsha tólew formasın valyuta qadaǵalawı nızamchiligi sheńberinde óz qálewine kóre erkin tańlaydı ;
húkimet qararları menen ornatılǵan esaptan tısqarılı jaǵdaylardan tısqarı, 10 mıń AQSH dolları ekvivalentine teń muǵdarǵa shekem bolǵan naq puldagi shet el valyutanı respublikadan alıp shıǵıp ketiw hesh qanday sheklewlersiz ámelge asıriladı. Bunda 2000 AQSH dolları ekvivalentine shekem muǵdarda bolǵan naq puldagi shet el valyutanı Ózbekstandan alıp shıǵıw hám Ózbekstanǵa alıp kirisiwde májburiy deklaratsiya etińmeydi;
kommerciyalıq bankler hám Oraylıq banklerdiń naq puldagi shet el valyutanı Ózbekstandan tısqarına alıp shıǵıp ketiwge ruqsat beriwi ámeliyatı biykar etiledi;
Ózbekstan norezidentlari (yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar ) nızamshılıqta belgilengen tártipte Ózbekstan banklerinde esap ashıw hám qarjların erkin ıqtıyar etiw huqıqına iye.
